ئەبوبەکر جاف : فەلسەفە وەک ستراتێژی دەستنیشانکردن و پشکنینی ئێستا .
La PHILOSOPHIE COMME LA STRATEGIE DE DIAGNOSTIC ET D’EXAMEN ” D’ACTUEL” DU PRESENT
فەلسەفە لەوە دەرچوو ، فەلسەفە ئەوەی تێپەڕاند کە کاری چالاکییەکی تیۆری و ئینسکلۆپیدی بێت کە کۆتا ماناو مانا کۆتاییەکان و ئامانجەراکان ڕێکبخات . فەلسەفە چیدیکە سەروکاری بەوەوە نەما ئامانج و مەبەستەگەورەکانی بوون و مومارەساتی مرۆیی کەشف بکات . فەلسەفە بوو بە ستراتیژی دەستنیشانکدن و دیاریکردن و پشکنین و هەڵوەشانندنەوەو ڕەخنەکردنی ئێستا .
ئەم سەردەمە گەوەرەیە تێپەڕی و بەسەرچوو لە فەلسەفەی هاوچەرخدا کە تێکستی فەلسەفەی یا تێکستێکی تیۆ ری دەبوایە کار و وەزیفەی لە کۆتایی گەشتەکەیدا پێدانی وەڵام بوایە سەبارەت بە مانای ژیان و مەرگ و ماناو ئامانجی گەوەرە لە ژیانکردن ، وە کاری فەلسەفە بوو کە پیچمان بلێتی خوداوەندێک بوونی هەیە یان نا ؟ ئازادی چییەو چی ئازادی پێک دێنێت ، وە پێویستمان بە چییە لە ژیانی سیاسیماندا، وە چۆن لە گەل ئەوانیدا هەڵسوکەوت و مامەڵە بکەین. لەمەولا بانگەشەکردن بۆ ئەم شێوە و فەلسەفە کردنە بە سەر چوو.کاتێک دەبینین فەلسەفە لە دۆخی پەرش و بڵو بوون و شیرلزە تێکچون و تەنانەت لە ناو جۆرێک لە بە هەڵمبووندایە ، ئەوا کاری فەسلەفەو فەلسەفکردن و فەلسەفاندن لە کۆمەڵێک کایەو بواری جیاوازدا دەردەکەویت کە ڕەنگە لە ڤۆر شوێندا ئەم بوارو کایانە وا دەربکەون پەیوەندی و سەروکاریان بە یەکەوە نییە . جیاوازی و جودایی و پێکەوە نەلیکێنراویی ئەم بوارە جیاوازانەش زەمەن و چرکەساتی ” یەک فەلسەفەو فەلسەفەیەکی سیستەمیی و یەک فەیلەسوف و یەک گوتاری بەسەر چوو،ئاوا بوو ، ئەم پرسیارە کلاسیکییەی فەلسەفە بە سەر چوو کە ” شتێک چییە ؟!” یان ” مانا ” یەک چییە ؟!.بەڵکو لێرەدا بە قسەی نیتشە پرسیارەکە لە ماهییەت و چییەتییەوە دەگوازینەوە بۆ ئەوە ( کێ پرسیاری چییەتی دەکات ، کێ پرسیار لە مانا دەکات ، واتە بەو شیچوەیەی بە فەرەنسی ئاڵوگۆڕێک ، شوێنگۆڕکیێیەک بە پرسیاری (؟qu’est ce que بۆ پرسیاری (QUI VEUT? .واتە لێرەو لە ئێستادا ئەوە کێییە ئەم پرسیارانە دەکات و چی دەوێت لەو پرسیارانە و بۆچی ئەو پرسیارانە دەکات و لە کوێدا ئەو پرسیارانە دەکات و چی لەو پرسیارانە دەوێت …؟
فەلسەفە چ سەروکارێکی بەوەوە نەما کە بڵێت :ئەو شتە ئەبەدی و زیندوو هەمیشەیی چییە کە هەموو شتێکی تێدا دەتوێتەوە ؟! ئێمە کێین کە مەحکوم و ناچارین بە مەرگ ؟ وە ئەو شتە چییە کە ئاوا نابێت و ناتوێتەوە،یان ئەو بزێنەرو جوڵێنەرە سەرەکییە چییە کە مێژوو ئاراستە دەکات و بەرێوەی دەبات لە وێنەی ڕۆحی ڕەها ، پەیوەندییەکانی بەرهەمهێنان و ململانێی چینەکان و گەڕان بە دوای ئازادیدا .. فەلسەفە بڕوای بە مێژوویەکی پڕ هارمۆنی و بەردەوامی ڕێک و تەریب نییە ! فەلسەفە قسەو باسی لە دابڕان و پێکەوە نەبوون و بە یەک نەگەیشتنی ڕوداوەکانە.! فەلسەفە کاری ئەوە نییە کە ڕوداوێک چییە ، بەڵکو وای دەبینێت ڕوداو پێکەوە بوونی کۆمەڵێک فینۆمنین لە میانەی هێزوو پەیوەندی هێزەکان و ململانێ و پارسەنگی هێزەکان دروست دەبێت ، فۆرمیولە دەبێت ، فۆرمێکی تایبەت لە ئێستایەکدا وەردەگرێت .
فەلسەفە بە ڕەهەندو مانایەکی نوێ ستراتیژی دەستنیشکانکردن و پشکنینی ئێستاو ڕەوەندی پێکهاتنێتی بە تێگەیشتنە نیتشەییەکەی .
ئێستا چی ڕودەدات ؟ ئێستاو لێرەدا چی دەگوزەرێت ؟ ڕەنگەو بە دلنَنیاییەوە ئێمە هیچ نەبینی جگە لە ئێستاو پێکهاتوو خولقێنراوێک لە ئێستادانە زیادو نەکەم . ئیتر ئێمە بەرهەمی مانێڤستبوونی ڕۆحێکی ئەبەدی نین! ئێمە بەرهەمی نەست و نا ئاگاییەک نین لە زمان یاخود لە دەرەوەی زماندا.! ئێمە بەرهەمی پەیوەندییەکانی بەرهەمهێنان و ململانێی چینەکان نین . ئێمە لێرداین و لە ئێستاداین .
بەمشێوەیە هێگڵ و مارکس و فۆریدو ئەوانەی لە ” خولگەکانیان ” دەسورێنەوە لەگەڵ ئەم حیکایەتە گەورانەدا ئاوابوون .!
پرسی فەلسەفە پرسی ئێستایە کە ئێمەی تێدا دەژین.پرسی ئەو فۆرمیولە بوونەیە کە لە میانەی پەیوەندی هێزەکاندا ئێمە خولقێنراوین.!
