بەهرۆز جەعفەر: ڕیفراندۆم بۆچی کرا؟. ئەگەرەکانی دوای ڕیفراندۆم چیین؟. هەڕەشەکان چیین؟.

بەهرۆز جەعفەر

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

بەرە بەرە کوردستان وەک ئەکتەرێکی نا دەوڵەتی ( Non state actor ) خەریک بوو ئەچووە سەر نەخشەی ووزەی جیهانی، بە تایبەت لە ساڵی ( 2018 ) دا پرسی هێڵەکانی غازی سروشتی و بە بازاڕیکردنیشی دەست پێ ئەکا، بەنیسبەت هەرێمی کوردستانەوە ئەوەی هەبو نەوت بو لەساڵی (2007) ەوە دەستیان بە گەڕان و دەرهێنان و فرۆشتنی ئەکرد، کاتێک ئاژانسی ووزەی جیهانی و ئیکسۆن مۆبێل ڕاپۆرتی ساڵانه‌ى خۆیان لە (2016) دا بڵاوکردەوە کە تیایدا هاتبو ساڵانە پێداویستی جیهان بۆ غازی سروشتی بە بڕی (٪6) زیادەکا، ئیتر هەموو یەکە ناوچەییەکان بە خۆ کەوتن.

لە لایەکی تر شەڕی داعش بەرەو کۆتایی ئەچوو سەرکردایەتی کورد بە بێ دەستکەوت و غەنیمە لەم شەڕە دەرئەچوون، تا ئەهات ناو ماڵی کوردیش پەرت پەرت ئەبو، لەگەڵیشیدا نفووسی پارتی و دەنگە دەنگە ناوخۆییەکانیان ببو بە خەمێک لە ناو پارتی دیموکراتی کوردستان دا، بە جۆرێک سۆشیال میدیا بوبو بەکەرەستەی قسەکردنی خەڵکی ڕەشوڕووت و پەلاماردانی هەر شتێک.

بۆیە بارزانی دەستی برد بۆ پرسی ڕیفراندۆم و مەلەفی سەربەخۆیی سیاسیی، كه‌ له‌ ڕاستى دا كورد خاوه‌ن دۆزێكى ڕه‌وایه‌و پرسى كوردیش پرسى سه‌ربه‌خۆیی و ده‌وڵه‌ته‌، بۆیه‌ كورد پێویستى به‌ هه‌ستانه‌وه‌یه‌ له‌ چوارچێوه‌ى سه‌ربه‌خۆیی دا.

پلانەکە کورتی هێنا !.

هەفتەیەک پێش دەنگدان بە ڕیفراندۆم بە تێکراو بە توندی ئەمریکاو ئەوروپاو هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ شەڕی داعش و، به‌دوایدا ئه‌نجومه‌نى ئاسایش و ئه‌ڵمانیا و تورکیاو ئێران و عێراق دژی ڕیفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی كوردستان وەستانەوە.

بە پێی بە دواداچوونەکان بۆ ئەم نووسینە، لەگەڵ ئەو ناوەندانەی کە بۆ مەلەفی عێراق توێژینەوە پێشکەش بە وەزارەتی دەرەوەی ویلایەتە یەکگرتوەکان و پنتاگۆن ئەکەن، ئەو ڕۆژەی مەکگۆرک و سەفیری ئەمریکا لە عێراق ویستویانە بارزانی ببینن تا لە بڕیاری ڕیفراندۆم پاشگەزی بکەنەوە، بارزانی له‌ كۆبونه‌وه‌یه‌كى وا شاردۆته‌وه‌، له (15ى ئه‌یلولى 2017) مەکگۆرک تەلەفۆنی بۆ بارزانی کردووە، وتویەتی ” ئەوە من لە دوا خاڵی بنکە سەربازیی و بەگژاچونەوەی دژ بە تیرۆرم، من تۆم هێشتۆتەوەو تۆم کردۆتەوە بە سەرۆکی هەرێم هێشتا ئەمریکا بەمەش نازانن، بۆیە بە تەنها یەک ئۆتۆمبیل و پاسەوانێکتان وەرن”.. دیارە ئەنجامی کۆبونەوەکە نێگەتیڤ بووە، ئەو وێنەیەش گرتبویان بە کامێرای ستافەکەی مەکگۆرک بووەو دواتر داویانە بە ئامرازەکانی میدیا، هەربۆیە بارزانیش ڕۆژی دوای ئەوە لە زاخۆ بە توندی و توڕەیی ووتارێک پێشکەش ئەکات، تیایدا بە حه‌ماسه‌وه‌ ئەڵێت “مادام ئێوە هەمووتان دژن من هەر دەیکەم چ حیساب بۆ هیچ کەس نایەتە کرن..”

ئەنجامەکانی ڕیفراندۆم ” پارتی هیچ حیساب بۆ ئەمریکا ناکا؟.

پارتی دیموکراتی کوردستان، دوای فشارەکانی هاوپەیمانی نێودەوڵەتی بۆ بەگژاچونەوەی تیرۆر و ویلایەتە یەکگرتوەکان، لەسەر میتۆدێکی داخراوی کلاسیک، کەوتنە قسە پێوتن و بچوککردنەوەی برێت مەکگورک -Brett McGurk.

ڕیفراندۆمی سەربەخۆیی کوردستان ئەنجامدرا، ئەم ڕاپرسییە تەزویرێکی بێشوماری تیاکرا (بە ووتەی دکتۆرە ڕێزان ئەندامی کۆمسیۆنی باڵای هەڵبژاردن لە مێزگردی دەنگی ئەمریکا) هەروەها (150000) سەت و پەنجا هەزار ئاوارەش دەنگیان دا، دەیان ئامرازی میدیاییش خرایە خزمەت ئەو پرۆسەیەوە، ئینجا نزیکەی (40٪) هاونیشتیمانیان بایکۆتی دەنگدانیان کردو زیاتر لە (۲۲٤) دوو سەت و بیستوچوار هەزار دەنگدەریش بە (نەخێر) دەنگیان دا. دیاره‌ ڕیفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی هه‌رچییه‌ك بێت دیارده‌و ده‌رئه‌نجامێكى تازه‌و سه‌رنج ڕاكێش بو، بۆ كوردستان بۆ ڕاى گشتى جیهانى.

دوای ڕیفراندۆم: فشارەکانی بەغدا دەستورین و پاڵپشتی نێودەوڵەتیان هەیە

دوای ڕیفراندۆم بەغدا بڕیاری کۆمەڵێ ئیجرائاتی داوە، بە پێی زانیاریەکان ئێوارەی (28/27ی 9ی 2017) وەزیری بەرگری ویلایەتە یەکگرتوەکان تەلەفۆنی بۆ سەرۆکوەزیرانی عێراق “حەیدەر عەبادی” کردووە پێی وتوە هەر ئیجرائاتێکی سەربازیی ئەکەی بۆ یەکپارچەیی خاکی عێراق ویلایەتە یەکگرتوەکان پاڵپشتی تەواوت ئەکا. ئەمە ڕۆژانی ئایندە لە ئامزازەکان میدیا بڵاو ئەبێتەوە.

برنارد لیڤی کێیە؟. دیبلۆماسیەتی کوردیی شکستی خواردووە !.

پارتی هەندی دڵسۆزی وەک وەزیری پێشووی دەرەوەی فەڕەنسا “بێرنارد کۆشنەر “و کەسێکی وەک “برنارد هنری لیڤی” هێناوە کە لیڤی لە حەفتا ساڵی ڕابردودا وەک بیرمەندو نوسەرێک لەناو هەموو ڕووداوەکاندا بووە لەو وڵاتانەی کە جیا ئەبنەوە وەکو جیابونەوەی بنگلادیش لە پاکستان له ساڵى (1971)، کتێبێک یشی نووسی بەناونیشانی ( Bangla-Desh, Nationalism in the Revolution ) واتە ناسیۆنالیزمی بەنگلادیشی لە شۆڕشدا، له‌ پرسى یۆگسلاڤیا شدا لیڤى بانگى دا كه‌ ناتۆ ده‌ستێوه‌ردان بكا، هەروەها لیڤی بەشداربووە لە مەسەلەی ئۆسیتای باشور ڕۆڵی گرنگی بینی لەگەڵ سەرۆکی جۆرجیا، جگەلەوەی لە کێشەی دارفۆر دا تێری خۆی هەبو. زۆر پرسی دیکەش. بەگشتی کارەکانی برنارد لیڤی وەکو جولەکەیەکی صەفاردیمی فەڕەنسی (صەفاردیم ئەو جوولەکانەن کە لەدوای سەدەی پانزەوە لە بەر فشاری دادگاکانی تەفتیش لە پرتوگال و ئیسانیاوە بەرەو ئاسیای ناوەڕاست و باکوری ئەفریکا هاتن) دوو ئیشی هەیە، یەکێکیان ئەوەیە لیڤی وەک تیۆرسێنێک هەمیشە ئەڵێ دەستێوەردانی مرۆیی بریتی نییە لە فۆڕمێکی تری داگیرکاری و ئیمپریالیەتی نوێ لەلایەن خۆرئاواوە، ئەویتریش هەمیشە برنارد لیڤی ئامادەیە لە هەر شوێنێک بێت بۆ دژایەتی بیری سۆشیالیزم و چەپەکان لە جیهاندا، کە لە ئێستادا ڕووسیا لە ڕووی سیاسیەوە نمایندەی سۆشیالیزم ئەکات لە جیهاندا، وەک دیاریشە لە (شوباتی 2017)ەوە ڕووسیا بەرەبەرە بەرەو کوردستان دێ لە ڕووی ئابوریی و سیاسیەوە. له‌هه‌ردوو باره‌كه‌دا “برنارد لیڤی” ئارگیومێنته‌كانى ته‌واو نییه‌و، ویستى زاتى هه‌یه‌، چونكه‌ ئه‌و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ى تیۆرسێن و فه‌یله‌سوفه‌، بزنسمان و خاوه‌ن پرۆژه‌ى داراییه‌، له‌دواى جه‌نگى سارد كه‌باوكى مرد، برنارد كۆمپانیاى (Becob) بۆ مایه‌وه‌، بو به‌ خاوه‌نى (750) ملیۆن فرانك له‌ساڵى (1997) دا.

ئینجا ئەوانەی لە دەوری بارزانین و شکستیان بە دیبلۆماسیەتی کوردیی هێناوەو دوای حەز و گەڕانەکانی خۆیان کەوتوون، ئەیانەوێ وا لە بارزانی بگەیەنن کە ئەم جۆرە کاراکتەرە خانه‌نشینه‌ بازرگانه‌ نێودەوڵه تیانە، بکاتە جۆرێک لە واجیهە تا لە ئەگەری پاشەکشەی خێرا لە مەلەفی سەربەخۆیی بەرپرسیارێتیان بخاتە ئەستۆ لای ئەمریکیەکان!. یان هه‌ر هیچ نه‌بێ شكسته‌ دیبلۆماسیه‌كه‌ى پێ په‌رده‌ پۆش بكه‌ن!.

کەواتە ئه‌گه‌ر یان سیناریۆکانی دوای ڕیفراندۆم چین؟

یەکەمیان: بریتی یە لەتێکچوونی ڕەوشی ئەم ناوچەیە، بە هۆی تەداخولاتی ئێران و پیلانی هەواڵگریی تورکیاو بوون و نەبونی ئەمریکا. سەرەتای تێکچوونەکەش لە کەرکوکەوە دەست پێ ئەکات، پاشان سولەیمانی، ئینجا ناوچە تەماسیەکانی نێوان پارتی و پەکەکە بە هۆی بوونی لۆجیستیکیانەی سوپای تورکیاوە.

دووەهەمیشیان: ئەوەیە کە یوئێن، ئەمریکا، ئەوروپا، لە هێزی سیاسی و بە دیلی تازە ئەگەڕێن له‌ باشورى كوردستان…

سێهەم: کۆنفیدراڵی، ئەمەش ڕەنگە پێویستی بە گۆڕینی دەستوری عێراق بێ، ئایا بەغدا پێشوازی لێ ئەکا؟

چوارەم: ڕێککەوتنی ئاشتی بە ئاگاداری یوئێن “واته‌ گه‌ڕانه‌وه‌ بۆ به‌غدا”

پێنجەم: هەرێم سەربەخۆیی ڕابگەیەنێ و سوور بێ لەسەر داواکاریی خۆی، ئەوەش ڕووبەروبونەوەی سەربازیی بەدوای خۆیدا بێنێ و هەرێم پەنا بۆ ئیسرائیل و نەتەوە یەکگرتوەکان ببات. بۆچی ئیسرائیل؟.

ناوهێنانی ئیسڕائیل پەیوەندی بە مێدیتریانە ( واتە دەریای ناوەڕاست) ەوە هەیە کە هێلی ووزەی کوردستان لەگەل ئەو غازەی ئیسرائیل لە ناوەڕاستی دەریادا دەری ئەهێنێ بگەیەنن بەیەک. به‌هێزترین ئه‌گه‌ر بۆ ئه‌وه‌ى ڕێگه‌ به‌ هێرشى سه‌ربازى حكومه‌تى مه‌ركه‌زى “به‌ڕێبه‌رایه‌تى شیعه‌كان” بگیرێت، لاوازكردن و سه‌رقاڵكردنیه‌تى له‌لایه‌ن سعودییه‌و ئیسرائیل و هه‌رێمى كوردستانه‌وه‌، ئه‌ویش به‌هێنانه‌وه‌ى داعش بۆ عێراق و ده‌وروبه‌رى به‌غداو گرتنى چه‌ند شارێكى تر.. ئینجا ئێرانیش له‌ناوچه‌ى سوله‌یمانییه‌وه‌ ده‌ست به‌ ده‌ستوه‌ردانى سه‌ربازى ئه‌كات و دوور نییه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌مریكیه‌كاندا به‌ریه‌ك نه‌كه‌ون!.

کۆتا سیناریۆ دووبارەبونەوەی مێژوو و دیسان توانەوەی قەزیەی کوردە وەک ساڵی (1974)، بەوەی عێراق مووسڵ بدات بە تورکیا تا لە بەرانبەردا دۆسیەی کورد کۆتایی پێ بهێنن.