عیماد عه‌لی: پارتی تا ئێستا له نیازی توركیا تێنه‌گه‌یشتووه یان ناچاره له‌سه‌ر ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌ی؟
جموجوڵ و نیازه‌كانی توركیا به روونی دیاره، ده‌یه‌وێت به به‌ردێك له‌چه‌ند چۆله‌كه‌یه‌ك بدات. له رۆژئاوا له ده‌رئه‌نجامی هاوكێشه ناوچه‌یی و نێوخۆییه‌كه‌ی سوریا و هه‌ڵوێستی زلهێزان و یاریكردنی ئه‌ردۆگان به كارته‌كان بێ ده‌ربه‌ستی فیعله‌كه‌ی بۆی چووه سه‌ر و عه‌فرینی داگیركرد و ئه‌گه‌ر به‌وشێوه‌یه به ئاسانی و بێ كاردانه‌وه‌ی هیچ لایه‌نكی پێشره‌وی بكات دوور نیه مه‌به‌ستی له شوێنه‌كانی تریش بپێكێت، سه‌رەی ناوچه‌كانی رۆژهه‌ڵاتی فورات قسه‌یتر هه‌ڵده‌گرن. له باشوور، ئیستغلالی بارودۆخی دوای ریفراندۆمی كردووه و رۆژ نیه فرۆكه‌كانی بوردومانی هه‌ر ئامانجێكیان بوێت نه‌كه‌ن و هێزی زه‌مینیش به ئازادیه‌وه ته‌راتێن ده‌كات و پیلانی گه‌وره‌تریشی به‌ده‌سته‌وه ئه‌گه‌ر زه‌مینه‌ی بۆ خۆش بكرێت.
له باكوور تا راده‌یه‌كی باش له‌م كاتانه‌دا له لایه‌ن په‌كه‌كه‌وه لێدانی گورچكبری به‌ر ده‌كه‌وێت، به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێگه‌ی سه‌رسورمانه و پرسیارێكی به‌جێیه؛ بۆچی له كاتی پرۆسه‌ی داگیركردنی عه‌فرین ئه‌م چالاكیانه‌ی باكووری كوردستان جێبه‌جێ نه‌كران و دواخران بۆ ئه‌م كاته كه كاریگه‌ریه‌كانی ساناتر ده‌بێت .
ئه‌گه‌ر وردتر بینه‌وه بۆ ئه‌وه‌ی نیازی توركیا له كوردستانی باشوور ئاشكرا بكه‌ین ده‌بێت هه‌ڵوێسته رۆژانه‌یی و مامه‌ڵه‌كانی له‌گه‌ڵ پێشهاته‌كاندا بخوێنینه‌وه:
* جه‌خت له‌سه‌ر داگیركردنی شه‌نگال ده‌كاته‌وه، هه‌رچه‌ند ده‌زانێت ئامانجێكی قورسه و شوێنێكی ستراتیجیه و ته‌نها به‌خۆی ناتوانێت به‌ره‌و ئه‌و ناوچه‌یه بجوڵێت ئه‌گه‌ر گڵۆپی سه‌وزی عیراق و ئیران و ئه‌مریكا و روسیاشی بۆ هه‌ڵنه‌كرێت و دیاره فشاره‌كانی له رێگه‌ی راگه‌یاندنی ئه‌و جۆره ئامانجه‌ی له‌مباره‌وه رۆژانه ده‌ریده‌خات، مه‌به‌ستی شتی تره وه‌ك چۆن له‌باره‌ی مه‌نبه‌جه‌وه هه‌روه‌ها رۆژانه مانۆری سیاسی و ئیعلامی ده‌كات.
* بوردومانه‌كانی باشوور له لایه‌ن توركیاوه زۆر بووه و ئه‌گه‌ر بزانێت سه‌رده‌كه‌وێت و هه‌ڵوێستی هاوپه‌یمانه‌كانی ئه‌رێنی بێت دوور نیه پێشره‌وی زه‌مینیش بكات و، له‌وباره‌وه هه‌وڵی هه‌ماهه‌نگی عیراق ده‌دات، جگه له ملكه‌چبونی پارتی كه به ئاسان ده‌یبینێت. ئه‌مه‌ش نه‌ك ته‌نها بۆ لێدانی په‌كه‌كه بێت به‌ڵكو مه‌به‌ستی سیاسی ناوچه‌یی خۆی هه‌یه و ئامانجه گه‌وره‌كه‌ی جێگیربونی وه‌زعی سیاسی ناوچه‌كه‌یه له سه‌ر زه‌مینه‌یه‌ك كه له قازانجی ئامانجه ستراتیجیه‌كانی ئاینده‌ی خۆی بێت.
* ئه‌م جاره گه‌وره‌ترین ئامانجی توركیا له جموجوڵه‌كانی له كوردستانی باشوور ئه‌وه‌یه وایده‌بینێت هه‌لێكه‌و ره‌خساوه و تابتوانێت پێشره‌وی بكات و بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وسا به‌هانه بداته ده‌ست عیراقه‌وه كه سوپاكه‌ی به ئاسانی به‌ره‌و كوردستان بجوڵێنێت و ئه‌زمونه‌كه به ده‌ردی نسكۆ بروات. بۆیه ئه‌گه‌ر له‌م باره‌وه ئێران و عیراق ژێربه‌ژێر له‌به‌ر ئامانجی سیاسی خۆیان به‌دوور له توركیا رێككه‌وتنێكیان له‌م لایه‌نه‌وه به زاره‌كیش كردبێت، ئه‌وا توركیا به كرده‌یی ناتوانێت به ئاسانی جێبه‌جێی ئامانجه سیاسی و عه‌سكه‌ریه‌كانی بكات و ئه‌و ئامانجه دوور ده‌بێت كه به ته‌واوی كوردستانی باشوور راده‌ستی ناوه‌ند بكرێته‌وه و ته‌نانه‌ت له‌وكاته‌دا فیدراڵیه‌ته‌كه‌ش چاره‌نوسی نادیار ده‌بێت.
* ئه‌گه‌ر هاوكێشه نێوده‌وڵه‌تیه‌كه له‌مه‌ر ئه‌م ناوچه‌یه به دڵی ئه‌ردۆگان كارلێك بكات و به پێی نیازه‌كانی ئه‌و زه‌مینه سازی بكات، ئه‌وه له هیچ شتێك سڵ ناكاته‌وه و به ملهوری خۆی هه‌مان كرده‌وه‌ی عه‌فرین دووباره و سێباره ده‌كاته‌وه.
* پارتی گیرۆده‌ی ده‌ستی ئه‌و ملكه‌چبونه‌ی خۆیه‌تی كه له ماوه‌ی چه‌ندین ساڵه خۆی راده‌ستی توركیا كردووه له‌به‌ر ئه‌وه‌ی سه‌رجه‌م هێلكه‌كانی خستۆته سه‌به‌ته‌كه‌ی توركیاوه و ئێستا له‌سه‌رجه‌م رووه ئابوری و سیاسیه‌كه‌وه هیچ بوارێكی نه‌ماوه مانۆر بكات و جگه له خۆبه‌ده‌سته‌وه‌دانی هه‌میشه‌یی هیچی بۆ نه‌ماوه‌ته‌وه و ناچاره كه هیچ هه‌ڵوێستێكی نه‌بێت و له‌وانه‌یه له ڵیدانی په‌كه‌كه‌ش خودپارێزی بكات ئه‌گه‌ر هاوكار نه‌بێت.
* ترسه‌كه له‌وێدایه كه توركیا ته‌نها به كوردستانی رۆژئاواوه ناوه‌ستێت به‌ڵكو بۆ توندوتۆڵ كردنی وه‌زعی خۆی و بۆ ئه‌وه‌ی كوردستانی باكوورزیاتر بخاته ژێر ركێڤی خۆیه‌وه، ده‌یه‌وێت له باشوور و رۆژئاوه دایبرێت و وه‌زعی سیاسی پارچه‌كانی كوردستان بۆ پێش روخانی سه‌دام و شۆرشه‌كانی به‌هاری عه‌ره‌بی بگه‌رێنێته‌وه و ئه‌گه‌ر بكرێت پارچه‌یك كێكی گه‌وره‌ی له‌و هاتوهاواره ده‌ست بكه‌وێت.
* هه‌وڵی توركیا بۆ كردنه‌وه‌ی ده‌روازه‌یه‌كی نوێ له‌گه‌ڵ عیراق دوور له ده‌سه‌ڵاتی هه‌رێمی كوردستان نیشانه‌ی نیازی دوورمه‌ودای توركیایه له‌وباره‌وه، كه ئه‌گه‌ر بكرێت به ره‌فتار و هه‌نگاوی ئابووری هه‌رێم قه‌تیس بكه‌ن و گه‌مارۆ بده‌ن و هیچ بواری هه‌ناسه‌دانێكی نه‌مێنێت و زیاتر وه‌لیل بێت و به‌پێی خۆی به یه‌كجاری روو بكاته به‌غدا كه گه‌وره‌ترین ئامانجی توركیایه له‌پێش ناوه‌ندی عیراقیش.
* ئه‌مریكا بۆ هه‌مووانی ده‌رخست كه دۆستی هیچ لایه‌نێكی كوردستان نیه و ناكرێت بۆ سبه‌ی چاوه‌رێی هه‌ڵوێست له‌مه‌ر هه‌ر جموجوڵێكی سیاسی وعه‌سكه‌ری توركیا له‌مه‌ر په‌كه‌كه و هه‌ریمی كوردستان له ئه‌مریكا بكرێت. بۆیه تاكه ئاواتی كورد خۆرێكسختنه‌وه و یه‌كگرتویی و هاوكاری لایه‌نه سیاسیه‌كانی كوردستان خۆیانن كه تا ئێستا دركیان به ترسناكی وه‌زعه‌كه نه‌كردووه و مه‌شغولی شته بچوكه‌كانن.
ئێران و عیراقیش له‌مه‌ر جموجوڵی توركیا له هه‌رێمی كوردستان واده‌یبینن كه زیان له به‌رژه‌وه‌ندیه‌كانیان نادات و هه‌رچۆنێك بێت گه‌رانه‌وه‌ی هه‌رێم به یه‌كجاری بۆ حوكمی سه‌نترالیزمی عیراق و لێدانی ئه‌زمونه‌كه‌ی هه‌رێم و ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر به پێشێلكردنی ده‌ستوره‌كه‌یشی بێت ئامانجی توركیا و ئێران وعیراقیشه پێكه‌وه.
بۆیه پارتی به‌م هه‌ڵوێسته‌ی ئه‌مرۆی ده‌ریده‌خات كه یان ناچاره له‌م ره‌فتار و متبون و بێ فزه‌یه‌ی له‌مه‌ر كرده‌وه‌كانی توركیا و تا ئێتسا له ره‌فتار و گوفتاره‌كانی واده‌رده‌كه‌وێت هه‌روه‌ك نه بای دیبێت نه‌باران، به هه‌مان شێوه‌ی جاران مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ پێشهاته رۆژانه‌كه ده‌كات و زیاتریش ملكه‌چ ده‌بێت، یان ئه‌وه‌یه باوه‌ر ناكات كه توركیا نیازی ئه‌وه‌نده خراپ بێت وه‌ك چۆن پێشتر پێی هه‌ڵخه‌ڵه‌تابوو تاوه‌كو ریفراندۆم هه‌موو شتێكی هێنایه سه‌ر به‌ره و، له‌وێدا توركیاش بۆ هه‌مووان ده‌ركه‌وت نه‌ك ته‌نها بۆ پارتی.
ئه‌وه‌ی لێره‌دا پێویسته بوترێت، ئه‌مرۆ یه‌كه‌مین و تاكه دوژمنی گه‌وره‌ی كورد له‌م قۆناغه‌دا كه پیلانی دۆزه‌خیانه‌ی بۆ سه‌رجه‌م پارچه‌كانی كوردستان هه‌یه توركیایه و، ده‌بێت له روانگه‌ی نیازه‌كانی توركیاوه كورد دژه‌پیلانی هه‌بێت و هه‌نگاو بنێت، به‌ڵام ده‌سه‌ڵاته شكستخواردوه‌كه‌ی ئێمه هیچ خه‌مێكی نیه و گیرۆده‌ی ده‌ستی شكسته‌كه‌ی خۆیه‌تی و ته‌نها پێداگری له‌سه‌ر مانه‌وه‌ی خۆی ده‌كات و به‌س، تادواجار ده‌ستی له‌بن هه‌مبانه‌كه‌وه ده‌رده‌چێت و ئه‌وه‌ی قوربانی بۆ دراوه ئێوه خۆش.
