عادل محەمەدپوور: شيعری هاوچەرخی هۆرامی. لە دەسپێكەوە تا بە ئەمڕۆ.

Avatar photo

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

شاعيرەكان، تایبەتمەندییەكان و خەسارەكان و… هەڵوێستە و تێڕوانین.

شيعری ڕۆژهەڵاتی كوردستان پاش تێپەڕبوون لە نوێخوازیی «سوارە» و سەركەوتنی شۆڕشی گەلانی ئێران و سەرهەڵدانی بزووتنەوەی ئەدەبیی- رۆشنبیریی لە دەيەكانی شەست و هەفتای كۆچی هەتاوی و شەپۆلی ڕۆژنامەوانی و كەوتنەگەڕی هەناسە تازەكانی شيعری نوێوە، ڕەهەندێكیتر بۆ بەرەكانیتری نوێخوازیی لە پڕۆسەی شيعری كوردیدا كرایەوە. دوابەدوای پڕۆژەی «داكار، شيعری پێوەر جیاواز» لەلایەن چەند شاعيری ئاوانگاردەوە هاتە ڤەشان و نواندن و هەندێ كاردانەوەی لەسەر شيعری پەڕمۆدێڕنی ئێستای كوردی داناوە و ڕەخنە و لێدوان و باسوخوازی زۆریشی لێكەوتەوە.
شيعری ئێستای هۆرامی ئەگەرچی لە چاو شێوەكانیتر هاتە نێو گۆڕەپانی نوێخوازیی شيعری كوردییەوە بەڵام خۆشبەختانە سەرەڕای هەندێ كەند و لەند و هۆكارگەلێكی ئەدەبی لە ناواخن شيعری ئەوسادا، ئەم ڕەوتە كەوتۆتە سەر ڕێ. خاڵی بەرچاو لەم پڕۆسەدا كرانەوەی ئاسۆیەكە بۆ ئەو شاعيرە لاوانەیە، كە خەریكن بە لەوانێكیتر لە شيعری ئەمڕۆی هۆرامیدا گۆپكە دەكەن. مادام لە ماندوویەتی، خوێندنەوە و داهێنان و سلوكی هونەری و بەردەوامی نەهەراسێن و بگەنە «خود دەوامی» بێگومان داهاتووی شيعری هاوچەرخی هۆرامی هی ئەوان بێ.

بۆ شيعری هاوچەرخی هۆرامی دێرتر كەوتە هەوڵی تازەگەری:
ئـ) شيعری بڕگەیی ئەوسای هۆرامی لە ئاستی خۆیدا خاوە‌ن چەپكێ «خسڵەتی تایبەت» وەك دیدێكی غێنایی و هەناسەیەكی بەردەوام و قابيلییەتێكی دەنگ تەوەری هەبوە كە خۆی بۆ خۆی ببێتە خاوەن «حاڵوو هەوا»یەكی تازە و ئەم شيعرە پێویستی بە تەكاندنی تۆز و گەردی كەڵەكە بوو نەبێت. بە ڕای نووسەر، ئەم دیاردە لە پێكهاتەی ئەم شيعرەدا پارادۆكس(دژبەر) دەنوێنرێت. ئەگەر لە بەراورد لە گەڵ شێوەكانیتری شيعری كوردی تماشایان بكەین ئەوا خەسڵەتێكی جیاوازن و هەر كام دەتوانن«بایەخ و جەوهەر» بن بۆ ئەم شيعرە، بەڵام ئەگەر وەك هۆكاری «وەستاندن و پەكخستن»ی پڕۆسەی گۆڕانكاری سەیریان بكەین ئەوا «خەسار» دێنە بەرچاو .
ب) لەوا كە فۆڕمی «مەسنەوی» خاوەن خسڵەتی سەرتاخواری(هارمۆنیا) و هەر لە مێژەيش بەشێكی دانەبڕاوی تەشكی(ساختار) شيعری هۆرامی بووە، بۆیە ئەم مادە شيعرییە دۆخێكی تایبەتی بۆ شيعر هۆرامی ڕەخساندوە كە زۆر جیاوازتر بێت لە شيعری كلاسیكی سۆرانی.
ج) لە پڕۆسەی مێژوویی شيعری هۆرامیدا، هەندێك شاعير وەك «بێسارانی، 11 ك.م» و «سەیدی، 13 ك.م» و بە تایبەت «مەولەوی تاوەگۆزی، 14-13 ك.م»،- كە ئەوانیش خۆیان سەر بە ڕەوتی باوی بڕگە بە ئەژمار دێن، نەخشی «كاریزمایی»یان هەبوە و بۆ شاعيرانی دواتر وەك «دانای كول، هەمەدان و نوخبە»بوون و هەر جۆرە دەست تێوەردانێك و گۆڕانكاریەكیان بە «تابۆ»، «پیرۆز» و «بڤە» زانیوە.
د) هەژمونی شيعری هاوچەرخی كوردی كرمانجی خواروو/سۆرانی، بەسەر شێوەكانیتری كوردی بە تایبەت شيعری ئەمڕۆی هۆرامی گومان هەڵنەگرە. سەرەڕای ئەم هۆكارگەلە چەند دەيان ساڵێكە لەژێر گوژمی شەپۆلە شيعرەكانیتردا، شيعری هۆرامی ئاهەنگی تازەگەری هەڵكردوە و لە دوو هەنگاوی سەرەكی هاوێشتوە و كەوتۆتە سەر ڕێ و ئێستاش خەریكە هەبوونی دەچەسپێت:
ئـ) هەنگاوی یەكەم ڕێساشكێنی بڕگە(عوسمان هۆرامی، دەهەی 1970ز /1350ك.هـ)، حە‌ڵقەی نێوان شيعری ئەوسا و ئێستای هۆرامی. عوسمان محەمەد هۆرامی لە ساڵەكان (1972ز) دەستی كردووە بە دانانی دەقی ڕێساشكێنی(5+5) بڕگەی شيعری هۆرامی، لە گۆڤاری نووسەری كورد(«گۆرانییە نەمرەكاما ماچمێ، 1981ز و وەشەسیاییما جە گەردوونی فراوانتەرا، 1983 ز) چاپ و بڵاوكراونەتەوە. «سەرچەمە و عەشقی نەژادی» شيعرێكی درێژ لە (14) بەنددا لە گۆڤاری زرێباری ژ(18-17ی جۆزەردانی ساڵی (2001ز/1380ی ك.هـ) چاپ و بڵاوكراوەتەوە هەر لە ڕاستای بەردەوامی شيعروتنەوەی بەم شێوازە لە رێكەوتی (1/5/2009)، (15) پارچە شيعری درێژی دەسنووسی دراون بە نووسەر و لە ئارشیودا مەوجوودن.

ئەمەش بەشێك لە شيعری ئەم شاعیرە بە نێو ئێرو دڵی، ئاوری دڵ، êrû dĺî
گرد نەیار و دۆسێ ماچا/دوور و نزیك، /سەرجەم مێژوونویسی ماچا: ئورومۆنا/ هۆرامانا/ئاریمانا/ئێرە گەشە و/دڵ و گیان و گردیمانا…/شۆق و كڵپەو ئاتەشگاكا/مژدەو پەشتاو پەشتیمانا/گۆرەتەرین نیزانییا/بانگگەوازە فرە رۆشنەكە و/ناخە پاكە و یەزدانیی ا/ئایرمانا/ سەیرانگە و میتراییشناسان/دڵما گەشا/وەشیمانا/سەرانسەر تا دما هەناسە/مەڵبەند و گرد/هورۆچیایاو پاك و خاسان،/خونچە گەشە و ئارمانی/هەر ئاهەوگا و شادمانی/هەردەم، گەش گەش، گەشە كەرۆ/چەنی رۆزگاری و دۆرانی/پەیام یاونۆ/مژدە مدۆ/لوتكەو سەركەشماتا رووگەو/واتە و پەیامی نوورانی،/جە سەرزەمینی پیرۆزۆ/پەیاپە، پەی گرد جیهانی/گەشەو سەرچەمە و رۆشنی/بانگەوازا/كو ڕو پیرا ئورۆمۆنی/ناڵەشا وەشتەرین سازا/هەر پا رازە شیرینەنە/ئەشقما پەڕاو/جە و ینۆگە و گەشوینیەنە/چریكەما بەرز و سەرڤازا/بە ئاواز و زڤانە گەشەكەو ئاڤیستای/سرود و نەمریما تۆمارا/هەمیشە پەی هەتا هەتای/لانما وەشتەرین گوڵزارا…/ئینە زادە و/ئەشق و پیرۆز و یەزدانین/بوتە و پەڕگڕ و بیكوتا و/دڵە شادەكە و هۆرامانین.
بەڵام لە ڕاستای ئەم ڕێفۆرمكاریەنە بڕێ پرسی تێۆریكی- ئەدەبی بۆ بەردەنگی(موخاتەب) شيعرمان قوت دە‌بنە‌وە كە ناكرێ بە سانایی چاویان لێ بنووقێنین. پرسەكان ئەمانەن:
1) ئاخۆ ئەم » ڕێسا گورێزی»یە و خۆلادانە لە خسڵەتەكانی باوی شيعری كلاسیكی هۆرامی وەك باقی شيعرەكانتر(كوردی سۆرانی، فارسی، عەرەبی و توركی)ئاگایانە و لە سەر بنەمایەكی تێئۆریكی و ئەدەبی بووە؟
2) لق و پۆكانی ئاڵتەرناتیڤی ئەم باسە بابەتی- تێۆرییە چی بوون؟
3) ئەمانە لە كام كتێب، بڵاڤۆكدا هاتوونەتە چاپ و پەخشكردن؟
دەبێ بزانین كە لە پڕۆسەی تازەگەریدا تەنیا دیدی تازە، جیاواز و هەبوونی دەزگای یەكگرتنی جوانخاسیی سەردەمیانە(دستگاە منسجم زیباشناختی) لە تەشكوو نێوەرۆكدا، دەتوانێ پێكهاتەی شيعری ئەوسا(شعر سوننەتی) تێك بدات و سەرلەنوێ بیناێی شەكیڵتر دروست بكاتەوە.
ب) هەنگاوی دووەم ڕوانین بۆ ئاسۆیەكی ڕووناكتر و تەجرۆبانێك تازەتر. ئەم قۆناخە سەرەكی دێتە هەژمار و لە ڕاستیدا چەند مینی قۆناغیتر دەگرێتە خۆی. كە هەر كام لە یەكتردا دەهەیەك مەودای زەمانییان هەبوە. لە دوای «رێساگۆرێزی» ئەم شاعيرانە تا بە ئەمڕۆ خاوەن دەقی داهێنانی شيعرین.
تەجرۆبەێی‌ تازەتر، جەلیل عەباسی(سەرەتاكانی 1360 ك.ه)، ساكاری و…، كولسووم عوسمانپوور(دەی 1370 ك.هـ)، شيعر بۆ شيعر، ڕەوف مەحموودپوور(سەرەتاكانی 1380 ك.هـ) ، و پڕۆسەی بەردەوام بوون ئەم شاعيرانە دەقیان بڵاوكراوەتەوە و یان خەریكی تاقیكردنەوەن:
«…پەرویز بابایی، محەمەد رەشید ئەمینی، داوود غەفاری، محەمەد شەریف عەلی‌ڕەمایی، یۆسف رسول ئابادی، هادی سپەنجی، مەنسور رەحمانی، موختار هێدایەتی، جەهانگیر مەحموود وەیسی، ئەحسەن رەشیدی، مدریك كەریمی، ئاشنا عەباسی، شایان رەبیعی، فەرید عەباسی، سابیر سەعیدی، عەبدوڵا حەبیبی، بێهروز محەمەدپوور، ئومید حەبیبی فەخر، ئەمین حاجی زەڵمی، ئیبراهیم حاجی زەڵمی، نامێق هۆرامی، سورە‌یا زارعی، شنۆ ڕەحیمی، سابیر عەزیزی، بورهان ئەختەر، مێهدی ئە‌بری و…»

ئاماژە بە قۆناغەكان:
ئەم رەوتە ئەمێستاكە هەیە لە شۆێنگەی كاریگەری شەپۆلەكانی شيعری هاوچەرخی سۆرانی و بزاڤە ئەدەبیی نوێخوازییەكانی دەورووبەری هێزی ورگرتوە و سەریهەڵداوە و نیشتۆتە گاگۆڵكی و پاش رێساشكێنی ئەم پڕۆسە لەم «مینی قۆناغ»انەدا تێپەڕیوە:
1- سەرەتای ساڵی (60ی ك.ه) و هەنگاوێكیتر
ساڵی (1360)ی كۆچی هەتاوی، جەلیل عەباسی«قەقنەس» شيعری «سزاو ئەنە نەیاوای، سزای تێنەگەیشتن»ی دانا كە كوپلە شيعرێكی «سەمبولیك»ە و بۆ ئەو مەودا زەمەنییە لە شيعری هۆرامیدا دەتوانم بڵێم: وێڕای ساكاری، شاز و جیاواز بێتە ئەژمار و هەنگاوێكی دیكە بێ بۆ نزیك بوونەوە لە فەزای «حيسسی-ئیدراكی» شيعری هاوچەرخی هۆرامی و مەوداگرتنە لە قۆناغی «ڕێساشكێنی»ی «ئێری دڵ». لە ڕوانگەی نووسەردا، ئەگەر ئەم دەقە نەبوايێ ئاهەنگی قۆناغەكانی دواییتر ساز نەدەكرا و بێگومان ئەو پڕۆسە هێورتر دەبوویەوە. بە وتەی شاعير ئەم شيعرە لەو دەمەی لە ڕادیۆ مەریواندا خوێنراوەتەوە و لە گۆڤاری «ئاوێنە»دا چاپ‌كراوە.

بەشێك لە شيعری سزاو ئەنە نەیاوای، سزای تێنەگەیشتن
ژەرەژا وات… مەزانو چى
ژەرەژەكا… جە زوانیم مەیاوانە
دایم ماچوو:
دوورۆ گندێ… وێتا نیشانە مەدەیدێ/قاقبووەكەم رەمزا… یانێ/وا شاردێوە.
بەڵام… بەڵام/مەیاوانە… و مەیا… وەرۆ/ئێتر تەقە و تفەنگین… و
ونی سوورەو ئادیشانە/بۆ بە خەنێ كویسانى.
دماییچ ماچا/ژەرەژەكا… وا وەرەنە؟
مەیاوانە/نا داخەكێم… مەیاوانە.
مە یاومێنە/زانمآ قاقبوش/یانى نزیكا مەگندێوە
بەڵام ئێمە/ملمێ وەرۆ … ئاماو جارێ/پەیما ڕێككە وت… و
تاواما/رەفێقە پەل بەسیەكێما/نەجات دەیمێ/كەچى هەمیشەو زەمانێ
نەخشەكەما/كەوتەن چێرو تەمێ سیاو و سەختە و/فێڵا و تفەنگدارى.
هۆز و تفەنگدارەكەیچا،/مەیاوۆنە… و ماچۆ… ژەرەژ وێ وەرۆوە.
ئینە سەیرا/هەمیشەو خواى/ئەنەیاوایما پەى وێما بۆ زەرەر و…
نەیاواینەو تفەنگدارى… و/هۆزەكەیچش پەیش بۆ
قازانج… و… وەش كەیفى . 17/6/1360
4- سەرەتای ساڵەكانی (70ی ك.ه) و شيعری تازەی هۆرامی
لەم دەهەدا تەنیا خانم «كلسووم عوسمانپوور» بەرچاوە. ئەم خانمە شاعيرە شيعرێكی بەناوی«شيعرێ عالێ، شيعری جوان» داناوە. بە گوتەی شاعير ئەم كووپلە شيعرە نێردراوە بۆ گۆڤارە ئەدەبییەكان بەڵام لە سەر هۆكاری بەرچاونەرگرتنی زوانی هۆرامی، چاپ نەكراوە كەچی دوایی لە دەفتەرە شيعری «گرێ»دا بڵاوكراوەتەوە. ئەم دەقە«شيعرێ عالێ» و هەر وەها ئەو كۆمەڵە شيعرە لە دوای شيعری«سزاو ئەنە نەیاوای» توانی تەجروبەیێ‌تر بخاتە سەر خوانی شيعری هاوچەرخی هۆرامی و پێگەی شيعری ئارۆی هۆرامی لە گەڵ قۆناغەكانی پێشووی پێكەوە گرێدا و ببێ بە هۆكاری بەردەوامی ئەم پڕۆسە شيعرییە. تا نووسینی ئەم وتارە ئاخرین داهێنانی ئەم خانمە شاعيرە شيعرێكە بە ناو«نەواتم». لە تایبەتمەندییەكانی شێوازی وتنەوەی ئەم شيعرانە دەتوانین ئاماژە بدەین بە«ساكاری، ئیجاز و لە هەمان كاتدا فرە دەنگی و قووڵ بوونەوە لە واتا، گیرایی، سەرنجڕاكێشی و سانایی دەربڕین كە لە نەریتی شێوازشناسیدا ناسراوە بە ئوسلوبی– سهل و ممتنع».

شیعرێ عالێ
وەیلان و شۆنە و شیعرانا/شیعرێ بێ دەنگێ هەوارا/نانێ پەی شەوە و هەژارا
بڕواتا بۆ/شیعرێ نییەنێ دلێ دیوانوو كەسینە/شیعرێ ئینێ دلێ دەس و تاتە و مننە
دلێ سوورە هەراڵەینە/وەر كەمەر و كاكەیمنە
وێرەگا كۆساڵان مێوە/ئینێ لاو جوانی ئەدَێمۆ
كە وەخت و بانە ناو و یانەو «خانینە»/بێ چێر و لیتەو خانیوە و ناواشاوە
شیعرێ یانێ/كۆڵە چۆكڵێ من و كناچە رەفێقەكام
چەنی براڵوە تاڵا پەی براڵەكاما/بڕواتابۆ/هیچ شیعرێ
ئننەو بێ دەنگی شمشاڵەكێ تاتەیم/منش نەسۆچنێنا
شیعرێ چا وڵاتو ئێمە/یانێ مەجنوونێ گوم بێی/لەیلێ وێڵ وێڵ
گێڵا شۆنیشارە/بەڵام…!/نا…نا…یانێ/كۆساڵان و بنەو هەژگا
تەقەو كڵاشا و نەگێڵاوە.

5- سەرەتای ساڵەكانی (80 ك.ه) و قۆناغێكیتر
«رئوف مەحموودپوور» بە چاپ و پەخشكەردنی دوو دەفتەرە شيعر بە ناوی «زە‌ِرنە‌و ئاسۆی، 1378-1377 و ورپڕای گەچ و تە‌ختە‌ی…» و «كۆشيعری هەسارێوە وەرم زڕیا 2012 ز »، بوو بە هۆكاری قەڵەوی و دۆڵەمەندی ئەم رەوتە شيعرە. زۆربەی ئەو تێكستانە سەركەوتوو و خاوەن جەوهەری ئیجابی شيعر»دێنە هەژمار. «دابەزاندنی زمانی شيعر، شێوەی تازەی دەربڕین و پەیڕەنگ‌، پارێز لە كلێشەخوازی، فرەدەنگی واتا، نەخشی زەینی و…» لە تایبەتمەندییەكانی ئەم دەفتەرە شيعرانەن.

كاروان
…(با) ختوولە/ بێ ورە بۆ / «دەربەن دزڵی» ور نە چڵاكیۆ/
شيعرە بووسۆ. /سیاوچەمانە/ چەترەو سەروو وەرنگازوو كوڵما /
زەڵمی… سەردەمێوەن/ گەورە كناچێ ئی كویسانی/ باڵاش رامان/ …
دڵش رەشتەن / بە تاماوەو واراناوی/ گەورە كناچێ ئی كویسانی/ تەڕش پۆشتەن
چەنی چڵێ وەرەتاوی…/ … ئاها… چی سەرە ڕانە/ وەرمە واران/ نەمامێوە دەسەنیان.
نەرم/ پێسە قژا شەمێ و / بێ دەنگ/ پێسە تاسێ «خانی» / ئارام، ئارام.
زەنگ / دڵۆپەی وشك نە كەردە.

مەحشەر و عەشقی
من پەی شمە/تۆفانێوە/جە خورپەمنە چەمەڕاتا/ كەوە پۆشتەر/جە شەپۆلەو گوڵ وەنەوشەی.
خەیاتخانەو چەمەكاتنە/نەشمیل نەشمیل/ كەرۆ دەس‌دوور سیروان/
ژوونێ/پەی بەرۆكەو شەوگارێوە/ كرچ و كاڵی./زرێبارە/مارە بڕۆ بوغزوو برای
زریكەو بەختێ/رێكوو باڵاو هۆرگێڵایۆ/جە ساواقوو وێرەگاینە.
من/پەی شمە/تۆفانێوە هەناری بڵ /جە كرمۆڵی وەرگەژانەو زڕباخیەنە
برقەش/ئاڵایێنە گەلە دزیێ/ تا … وەرم./شاهۆ/وسڵوو تەعمیدێوە/جە زەمزەمەو قەڵەمیەنە.
هێــی… كناچڵە چەم سیاولێ!!/جە دڵداری كوانتۆمیەنە
سوخنوو سەمای/كارەوانێ ریوایەتا/كامپیۆتەریچ،
لە تەرێوە چزە فسیێ/شيعرەكا و من كەردێ: هەنار
پەی ڕەژیایی تاسۆخێوە/ هەڵەبجانەی/ حەز كلدانێ ئۆكسیژەنی هۆرفلێقیا!/تۆیچ،
زەلانێ سەرگەردانی…
پێویستە بگوترێ لەنیوەی دووەمی دهەی (70) تا (80 ك.ر) لەلای چەند شاعيرەوە… بەتایبەت «ڕەوف محموودپور و پەرویز بابائی و…» لە مەجەلە كوردییەكاندا وەك سروە، زرێبار، ئاوێنە، ئاویە‌ر و… شيعرانێك چاپ و پەخشكراونەتەوە كە بێگومان بێ تەئسیر نەبوون لە گەشەو نەشەی شيعری ئێستای هۆرامی. دەسهەڵگرتن لە شيعری بۆنە و تەوسیفی، پارێز لە شێوەی دەربڕنی شيعری ئەوسا، داهێنانی بڕێك تازەكاری شيعری، تایبەتمەندی ئەم جۆرە شيعرانەیە.

6- هەنووكە و بەردەوامی و…
جگە لە ئەو شاعيرانە كە خاوەن دەق بوون و ئاماژەمان پێدا و ئێستاش بەردەوامن، چەند دەقی چاپ كراومان لە نێوان ساڵەكان(84 تا 92 ك.هـ) هەیە: وەك كۆشيعری هەسارێوە وەرم زڕیا(2012 ز) لە رەوف مەحموودپوور، هەنگی رۆح (1384ك.هـ) و هاوار و بێدەنگیم (1387 ك.هـ)، لە سابیر سەعیدی، كۆمەڵە شيعری ئەمڕۆی پاوە و هۆرامان (1387 ك.ه) و بەسەی جگەرێ غەریویەنە وەگێڕدراو لە فارسی بۆ هۆرامی، ئاشنا عەباس مەنش (1392 ك.ه)، هەناسەی كاڵ (1390 ك.هـ) و و دەفتەرێكی تازە بە ناو سۆسكە قەتیسەكا(زستانی 1392 ك.هـ) لە سابیر عەزیزی، شارۆ ڕۆشنایی(1391 ك.هـ)، ئومید لەحەبیبی، پژگیا(2013 ك.هـ)، لە نامێق هۆرامی و… ڕەنگە بەرهەمی تازەتریش چاپ كرابێت و من ئاگام لێیان نەبێ… بەڵام ئاگادار هەم هەندێ شاعير ئەمێستاكە خەریكی ئامادەكردنی دەفتەرە شيعرن كە باری بۆتیقا و فەنی شيعرەكەیان چی بێ و چۆن بێت ئەوە دوایی بخوێنرێتەوە و ئەنجا بڕیاری لەسەر بدرێت.

7- وێنای چەند خەسار(بەربەست) لەم پڕۆسەدا:
ئـ) بە پێچەوانەی شيعری كلاسیكی هۆرامی كە خاوەن فەلسەفە، شوناس و نێزامێكی ئەدەبی تایبەت بە خۆی بووە، شيعری هاوچەرخ، قوتارە لەم توخمە جەوهەرییە.
ب) وێڕای حوزووری چەند دەقی كارا و دەست پێكردنی ئەم رەوتە و هیوا بە دواڕۆژ، كەچی هێشتا ساوایە و بە تەواوەتی جێگیر نەبوە بێگومان هەندێ خاڵی لاواز و بۆشایی بۆتیقایی(فەنی شيعر) و میكانیزمی داهێنان تێیدا دەبینرێت كە ئاماژەیان پێدەدرێت.
ج) لە هەندێ دەقە بڵاوكراوەكاندا و هەمیش زۆربەی ئەو شاعيرانە تازە دەستیان بە نووسینی شيعر كردوە بە باشی زمان دانەبەزاندراوتە(اجرائیت زبان) نێو فەزای شيعر، واتە لە گواستنەوەی «دەروون ناسی دەربڕین»دا كێشەكان بەرچاوە، زۆربەی تەجروبەكان لە ئاستی «تەوسیفات و بۆنەكان»دا ماونەتەوە و خود دەوامی و بزاوتوویی بەخۆوە ناگرن و لە زیاتر لە بەرهەم (فراوەردە) دەچن تا پڕۆسەی ئیجرائییەتی شيعر (فەرایەند). ئەو دەقانە كە لەو فەزا بزاوتەدا وتراون رادەی چەندایەتییان چەشنێكە وەڵامدەرەوەی نیازی سەردەم نین و كەلێنەكان پڕ ناكەنەوە..
د) دابڕان لە واقێعەكان و فەلسەفەی جوانخاسی شيعر لە هەندێ لە دەقەكان. لەم رووكردەدا زۆربەی شاعيران چوونكای نەگەیشتوونەتە زمان، و شێواز و جیهان بینی تایبەتی و تاكی، ئەوا تەجروبەكانیان بزاوتوو و سەقامگرتوو نین، وردە مەزموونی هەمەچەشنە(تنوع ادبی) بووەتە دابی هونەری ئەم شاعيرانە كە لێرەدا ئاماژە بەم بەستێنانە و یەكەڵا كردنەوەیان مەودای زۆرتری ئەوێت.
هـ) بەبێ بەرچاوگرتن پێوەندی دیالێكتیكی نێوان دوانەی«تێۆری و دەق» هەوڵ ئەدرێ بە گوزارە دروست كردن و تێوری داتاشین، ئەم رەوتە بەرەو ئاراستەیەكی نادیار پەلكێش بكرێت، غافڵ لەوە كە بە باسی تێئۆریكیی و گوزارەتاشین، پڕۆسەی شيعر ناخولقێنرێت، بەڵكوو ئەمەگوزارەكانن كە لە نێو دڵی شيعردا سەرهەڵئەدەن و دەبنە باسگەلی تێۆریی و…
و) بۆشایی و قەیرانێكی مەزن لەنێوان دەقەكان و بەردەنگی كارا لە شيعری ئێستای هۆرامیدا حاشا هەڵنەگرە.
ز) بۆشایی شاعيرێ یا شاعيرانێكی، تەواكەر، كاریزما و كاریگەر كە لەگەڵ ئەم خەسارەتانە چنگاوەش بووبێتن و بەستێنەیان ئامادە كردبا بۆ گەیشتن بە دۆخێ ئیستەتیكی بەرچاو، هاوسەنگ لە گەل شەپۆلە شيعرەكانی تر.

…………………………………………

سەرچاوەكان:
ئارین پور یحیی، از نیما تا روزگار ما، انتشارات زوار، چاپ سوم، 1379 ك.ه، 598
ایندە، نازم حیكمەت سیمبولی عەشق و ئازادی، ل (58)، (ژ 52)، 2004 ز
بابایی پەرویز، سروە شمارە 210
رستم ایوب، هورامان، سلیمانیە، چاپخانە هلن، چاپ دوم، 2008م
سەعیدی سابیر، دفتر شعر هەنگی روح، ناشر پرتو بیان، 1384 ه.ش
گجارنامەی روجیار، ش 5/8
عەباس مەنش محمد ئاشنا، كۆمەڵە شيعری ئەمڕۆی پاوەو و هورامان، تهران، انشارات سیروان، چاپ اول 1387 ه.ش
عەباسی جەلیل، مەجەلە هەڵەبجە شماره 3/4، 1999م
عەزیزی سابیر، هەناسەی كاڵ، ناشر كانی، 1390 ك.ر
عەلی رەمایی حەمە شەریف، حەوتەوانە، مجموعە شعر، سازمان چاپ و انتشارات، 1381 ه.ش
عوسمان محمد هۆرامی، زرێبار، ش 17/18 خرداد ماە 1380 ه.ش
عوسمانپور كلسووم، گرێ، پەخشكاری كوردستانی، هامنو ساڵەو 1383 ی ك.ر
عوسمانپور، زریبار، ش 3 خرداد 1377
غەفاری داود، زریبار ش 53/22
كدكنی شفیعی، محمد رەزا، موسیقی شعر، موسسە انتشارات اگاە، چاپ دوم، تهران 1369 ك.ه
لنگرودی شمس، تاریخ تحلیلی شعر نو، ج 1، نشر مركز، تهران 1370
مەحمودپور رئوف، دفتر شعر زە‌ڕنە‌و ئاسۆی
مەحمودپور رەوف، زرێبار، ش 53/ 21
نامەكانی جە‌لیل عەباسی(قەقنەس) بەرواری (1/5/1390) و خانم كلسووم عوسمانپوور، بەرواری (16/5/1390) بۆ نووسەر

كورتەیەك لە ژیاننامەی نووسەر

عادل محەمەدپوور، 1957/11/22 ز…1336/9/1 ك.هـ، هۆرامان گوندی دزڵی، شاری مەریوان، ڕوژهەڵاتی كوردستان، هەڵگری بڕوانامەی ماستەر لە زوان و ئەدەبیاتی فارسی.

ئەزموون و چالاكیە ئەدەبییەكان:
ئـ) خاوەن ئیمتیاز، بەرپرس و ئەندامی دەستەی نووسەرانی وەرزنامەی گۆڤاری زرێبار.
ب) بەشداری و خوێندنەوەی وتار لە كۆنگرە و كۆڕە ئەدەبی و فەرهەنگییەكانی هەرێمی كوردستان و ڕۆژهەڵات.
ج) چالاكی و بەرهەمە چاپـكراوەكانی نووسەر:
1- كتێبی «سرودی خەزان» لێكۆڵینەوەی شێوازناسانەی بێسارانی، فارسی، 1381ه.ش
2- كتێبی «شەبەنگی زوانی كوردی هۆرامی لە گاساكان تا…» مێژوویی-زوانەوانی، سلێمانی چاپخانە بابان، 2008 ز.
3- كتێبی «تێروانینیكی نوێ بو هێرمنوتیك و ڕاڤە‌ی ئەدەبی»، وەرگێڕان لە فارسییەوە بۆ كوردی، ناشر مۆسسە چاپ و بڵاوكرنەوەی سلێمانی، كتێبی هەنار، 2009 ز.
4- كتێبی «سوزی لیریكا لە ئەزموونی شيعری كوردیدا»، ڕەخنە و ڕاڤەكاری شيعری كوردی، پەخشكاری ئيحسان تاران 1388ك
5- كتێبی ڕەنگاڵە، ڕەخنە و شیكاری ئەدەبی، چاپخانەی ئاكام سلێمانی، 2012 ز
6- تەرح، جریان شناسی شعر كوردی هۆرامی از اغاز تا كنون(فارسی)، نشر ئيحسان، 1392 ك.ه
7 – كتێبی بیبلۆگرافی ڕوژنامە ‌كوردییە‌كان لە سەرەتاوە تا بە ئەمڕۆ، زمانی فارسی، چاپخانەی ڕۆشنبیری هەولێر، 2013ز
8- بڵاوكردنەوەی وتاری ئەدەبی- ڕۆژنامەوانی لە گۆڤار و ڕۆژنامەكانی باشوور و ڕۆژهەڵات.
9) لە ژێر چاپدایە: دیمانە لە گەڵ شاعيران، ئەدەبی دەمبێژی هۆرامان.

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت