رەزا شـوان: چیرۆکەشیعرەکانی فایق بێکەس بۆ منداڵان.

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

چیرۆکەشیعری منداڵان، جۆرێکی گرنگە لە جۆرەکانی شیعر بۆ منداڵان. دوو هونەرن لە هونەرێکدا ئاوێزانی یەکتری بوونە. شیعرە و چیرۆکیشە، بە واتا دووڕەگە. لە رووخساردا شیعرە و لە ناوەڕۆکیشدا چیرۆکە. بنەما سەرەکییەکانی شیعر و چیرۆکیشی تێدایە. وەکو چیرۆک بریتییە لە: کەسایەتی یا پاڵەوان (مرۆڤ، ئاژەڵ، باڵندە)، پێشەکی، رووداو، فۆرم، ناوەڕۆک، گرێ، کۆتایی. وەکو شیعریش بریتییە لە: جوانی و شیرینی زمان، شێوازی هۆنینەوەی ئاسان، کێش و سەروای سووک و ناسک، ترپە وموزیک. هەمووشیان چیرۆکێک دەگێڕنەوە. بە زۆریش چیرۆکێکی ئەندێشەییە زیاتر لەوەی کە چیرۆکێکی ریالیزمی بێت. هەر چیرۆکەشیعرێکیش مەبەستێک یا زیاتر دەگەیەنێت. مەبەست و ئامانجی شاعیرانی نووسەری چیرۆکەشیعر بۆ منداڵانی کورد، لە پاڵ چێژ و خۆشی بەخشین پێیان، ئامانجیشیان هۆشیاری کردن و رۆشنبیری کردن و رێنمایی کردن و ئاراستەکردن و پەند فێرکردن و سوود بەخشینە بە منداڵانی کوردمان.
ئێمە لە مانگی (دێسەمبەر/ 2019 ) دا، لەژێر ناوی (چیرۆکەشیعر لە ئەدەبی منداڵانی کورد) دا، نووسینێکمان بڵاوکردەوە، تێیدا باسمان لە چیرۆکەشیعر لە ئەدەبی منداڵانی کورد کردووە. ئاماژەشمان بە ناوی چەند شاعیرێکی ناسراوی کوردمان کردووە، کە چیرۆکەشیعریان بۆ منداڵان نووسیون. چەند نموونەیەکی چیرۆکەشیعری کوردیشمان بۆ منداڵانی کورد نووسیوە. بۆیە لەمە زیاتر درێژە بە چیرۆکەشیعر نادەین.. دێینە سەر سەرناوی نووسینەکەمان (چیرۆکەشیعرەکانی فایق بێکەس بۆ منداڵانی کورد).
(فایـق بێكه‌س) شاعیرێکی کورد و کوردستان پەروەری دلێر و بوێر و قسە لە روو بوو، بە کوێرەوەری و مەینەتی ژیا، بەڵام بە سەربەرزی شکۆداری سەری نایەوە. بێکەس لە ساڵی ( 1933 ) تا ساڵی ( 1948 ) واتا تا ساڵی کۆچکردنی، مامۆستایی قوتابخانەی سەرەتایی بوو، لە قوتابخانەکانی (بازیان و تەوێڵە و هەڵەبجە و سلێمانی) دا، وانەی بە قوتابیانی کورد وتۆتەوە و فێری سروودی کوردی کردوون رۆحی کورد و کوردستان پەروەری خستۆتە دڵیانەوە.
بێکەس بێجگە لە زمانی کوردی، زمانی عەرەبی و فارسی و تا رادەیەکیش ئینگلیزیشی دەزانی، بە تایبەتیش زۆر بە باشی زمانی عەرەبی دەزانی. چەند هۆنراوەیەکی بە عەرەبی داناوە.
شیعر لای فایق بێکەس پەیامێکی نەتەوەیی بووە. بێکەس ئەوەندەی گەیاندنی ئەو پەیامەی لا مەبەست بووە، کەمتر ئاوڕی لە جوانکاری و لە هونەر و فانتازی شیعر داوەتەوە.. بێکەسی خاوەن شیعری (وەتەن، داری ئازادی، بیست و حەوت ساڵە، سروودی وەتەن ئاواکەی) و بە دەیان شیعری نیشتمانی تر. لە هەموو بوارەکانی شیعردا، شیعری نووسیوە. (لای لایە) یەکی جوانیشی بۆ (شێركۆ) ی کوڕی نووسیوە.
فایق بێکەس لە تەمەنی ( 43 ) ساڵیدا، لە رۆژی ( 18 / دێسەمبەر/ 1948 ) کۆچی دوایی کرد. لە گۆڕستانی (سه‌یوان) لە شاری سلێمانی بە خاک سپێرا.
پاش مردنی بە چەند رۆژێ، لە لایەن حکومەتی رەگەزپەرست و کۆنەپەرستی ئەو سەردەمەی عێراق، فەرمانی لە ئیش دەرکردن و گرتنی دەرچووە.
فایق بێکەسی نەمر، منداڵانی کوردیشی لە شیعرە جوانەکانی بێبەش نەکردوون. وەک مامۆستایەک و شاعیرێک، تێکەڵ بە جیهانی پاکی منداڵانی کورد بووە و لە نزیکەوە لە خواست و هـیوا و راز و نیازی پاکیان تێگەیشتووە. لێیان تێگەیشت کە چەند تامەزرۆی شیعری ناسک و سروودی نیشتمانی و چیرۆک و چیرۆکەشیعری جوان و خۆشن. بێکەس تێکڕا ( 20 ) شیعر و چیرۆکەشیعر و ئۆپەرێت و سروودی بۆ منداڵانی کوردمان نووسیوە. لەو ژمارەیە ( 5 ) یان چیرۆکەشیعرن. یەک ئۆپەرێتیشی تێدان. کە لە ساڵانی سییەکانی سەدەی رابردوودا نووسیویانی. بە داخەوە کە تەمەنی بێکەس کورت بوو، ئەگینا زۆرتری بۆ منداڵانی کوردمان دەنووسی. منداڵانی کوردمان هەموو رۆژێک، لە کاتی ریزبوونی پێش چوونە پۆلەوە، لە قوتابخانەکانی کوردستاندا، بە ئەوپەڕی رێز و شکۆدارییەوە، بە چڕینی سروودی (خوایە وەتەن ئاواکەی… چەند دڵگیر و شیرینە) یادی شاعیری گەورەی نیشتمان پەروەرمان (فایق بێكه‌س) ی نەمەر دەکەنەوە.
فایق بێکەس لە خۆ تاقیکردنەوەی لە بواری نووسینی چیرۆکەشیعر بۆ منداڵانی کورد سەرکەوتووە.. نووسینی چیرۆکەشیعر بۆ منداڵان، کارێکی هەڕەمەکی و ئاسان نییە، شاعیرێک گەر توانایەکی بەرزی هۆنینەوەی نەبێت و شارەزای بنەماکانی چیرۆکی منداڵان نەبێت، ناتوانێت چیرۆکەشیعرێکی ناسک و جـوان بۆ منداڵان بنووسێت.
دێینە سەر چیرۆکەشیعرەکانی فایق بێکەس بۆ منداڵانی کورد. ئەمانە ناوی هەر پێنج چیرۆکەشیعرەکانێتی (تەمەعکـاری، يەکـێتی، جـووتێ کـۆتر و بۆقـێک، شـێرۆ و مـار، هـەرەوەزی) ئۆپەرێتەکەشی بە ناوی (شـوان و مه‌ڕه‌كـانی) یەوەیە. وەکو نموونە لەم نووسینەماندا، سێ لە چیرۆکە شیعرەکانی و ئۆپەرێتەکەی فایق بێکەس دەنووسین.
شـێرۆ و مـار
شــــــێـرۆ کـوڕێـــکـی چــــاکـە
زۆر بـە رەحـــم و دڵ پــــــاکـە
رۆژێ لـە چـــــلـەی زســـــتـان
مـارێــــــکـی دی لـە کـــــــۆڵان
وا لـە ســــەرمـا ســـڕ بـــــووە
بـە عــــەیـنـی وەک مـــــردووە
زۆری بـــەزەیـی پـيــا هــــــات
وتـی مــن ئـەیـــــدەم نەجـــــات
دەس بەجـێ مـارەی هـەڵگـرت
خـــــێـرا بـۆ مـــــاڵـەوەی بــرد
ئـاگــــرێـکـی بـۆ کــــــــــردەوە
مـارەی گــــــەرم کــــــــــردەوە
ئـەمجــا مـــارەی بـــەد خــــوو
سەرمـای لـە بـەدەن دەرچـــوو
چـاکـــەی لـەبـەرچـــاو نــــەمـا
پـەلامــــاری شـــــــــــێـرۆی دا
کـوڕ دەسـتـی کـرد بـە هــــاوار
بـاوکـەکـــەی کـرد خـەبـــەردار
کـەوتــە فـریـای دەسـت و بـرد
مـارەکــەی لــەت و پــەت کـرد
ئـەمجـارە رووی کـردە شــێـرۆ
وتـی: رۆڵـــە ئـەگـــــەر تــــــۆ
قـسـەی مـن لـە گـوێ بـگـــری
تــووش نــــابـی تـا ئـەمــــــری
“چـــاکـە دەرحــەق کـەســـانـێ
بـکـــــە کـە پــــێـی بــــــزانـێ”
بێکەس لە دوا دێری ئەم چیرۆکەشیعرەدا، بە روونئ مەبەستەکەی نووسیوە.. بە ناوی باوکی شێرۆوە، کە گوێی لە ئامۆژگاری بگرێت و پەند و وانە وەربگرێت و جارێکی تر نەکەوێتە هەڵەوە.. لە دیوانەکەیدا نووسراوە وەرگێڕاوە، ئەماژە بەوەش نەکراوە کە لە چ زمانێکەوە وەریگێڕاوە. بەڵام من ئەم چیرۆکە، بە چیرۆکێکی رەسەنی فۆلکلۆری کوردیمان دەزانم. جارێک بە ناوی (مارەکەی شێخ هۆمەر) ەوە دەیگێڕنەوە، کە لەم چیرۆکەدا مارەکە لە ناو کۆمەڵە دڕکە زییەکدا پەپکەی کردووە، شێخ هۆمەری جووتیار نازانی ماری تێدایە، ئاگر بە دڕەکە زییکەوە دەنێ تا بیسووتێنێ، مارەکە کە گەرمی پێدەگات، خۆی بە شەنەکەی شێخ هۆمەردا هەڵدەواسێ و خۆی بە ملییەوە دەئاڵێنێ، تا پێوەی بدات، رێوییەک دێت و دەبێت بە قازی و شێخ هۆمەر لەو مارە رزگاردەکات و مارەش دەکوژرێت. هەر ئەم چیرۆکە لە دەقێکی تردا (مارەکەی مام هۆمەر)ە، کە لە چلەی زستاندا لە ناو بەفردا، لە سەرما سڕبووە، مام هۆمەر دەیخاتە باخەڵیەوە تا گەرمی بێتەوە. مارەکە کە گەرمی بۆوە، ویستی بە مام هۆمەرەوە بدات. لێرەشدا قازی رێوییەکە و مام هۆمەر رزگار دەکات. مارەکەش دەکوژرێ و سزای بێ ئەمەکی و نیاز خراپی خۆی وەردەگرێت. کەواتە پاڵەوانی ئەم چیرۆکە مام (هۆمەر) ە. بێکەسی نەمر وەکو چیرۆکەشیعر دایڕشتووە، ناوی پاڵەوانەکەشی (شێرۆ) یە، رەنگە فایق بێکەس بۆ خۆشەویستی لە جیاتی ناوی (شێركو) ی کوڕی لە جیاتی ناوی مام، یا شێخ (هومه‌ر) ناوی شێرۆی داناوە. فریاڕەس و قازییەکەشی باوکی شێرۆیە. ئەمەش شتێکی ئاساییە و لە چیرۆکی گەلانی جیهانیشدا، نووسەران چیرۆکێ فۆلکلۆرییان، بە چەند دەقێکی جیاواز نووسیون. بەڵام دەقەکەی فایق بێکەس و دوو دەقەکەی تریش، هەر هەمان ناوەڕۆکیان هەیە. بەدکاریش هەر مارەکەیە، هەمان مەبەستیش دەدەن بە دەستەوە.
مەبەستی ئەم چیرۆکەشیعرە ئەوەیە: نابێ مرۆڤی دڵپاک و چاکەخواز و خۆشباوەڕ و سۆزدار و بە بەزەیی، هێندە بڕوا بە مرۆڤی بەدکار و نیاز گڵاو و نەیار و بێ ئەمەک بکا و بەزەیی پێدا بێتەوە، گەر لە تەنگانەشدا بوو. چونکە ئەو کەسە بەدخووانە کە کەوتە شێنەیی، لە جیاتی سوپاس و پێزانین و پاداشت، بە خراپە و ناپیاوی وەڵامی چاکە و پیاوەتی دەدەنەوە. گەرچی کورد دەڵێ:”هەر چاکە چاکە” ئێمەی کورد لە پاڵ ئەم دروشمەدا زۆر زیانمان لێکەوتووە، دوژمنانی گەلەکەمان، لە کاتی لاوازییان و تەنگانەیاندا، هەمیشە دڵپاکی و خۆشبڕوایی کوردیان قۆستۆنەتەوە. کە کەوتوونەتە شێنەیی و بەهێزبوونە، گەورەترین زیان و زەبر و تاوانیان دەرحەق بە کورد کردوون. بە نامەردی و ناپیاوەتی، پاداشتی پیاوەتی کوردیان داونەتەوە.. بە دەیان نموونەمان لەم بارەیەوە هەیە.
وا دیارە نووسەری رەوانشاد، مامۆستا (مسته‌فا نه‌ریمان) ئاگای لەوە نەبووبێت، کە بێکەس ئەو چیرۆکەشیعرەی نووسیوە. مامۆستا نەریمانیش هەر هەمان چیرۆکی بە چیرۆکەشیعر هۆنیوەتەوە، لە ژمارە (٤)ی گۆڤاری (ده‌نگی گێتی تازه‌) بەرگی پێنجەم، ساڵی سێیەم، لە ( 1946 ) بە ناونیشانی (رۆڵە: چاکە بۆ نەیار مەکە) بڵاوی کردۆتەوە.
ئەمە چەند دێڕێکە، لە چیرۆکەشیعرەکەی مامۆستا مستەفا نەریمان:
مـارێـــکـی مـەلـعــــوون لـە رۆژێ سـەردا
پـەپـکـەی خـۆی دابـوو لـە دەشـت و دەردا
رێکـەوت مـنـداڵـــێـک لـەوێــوە رۆیـشـــت
کـە چـاوی پـێکـەوت کەمێ لـەلای نیـشـــت
گـرتـیـــە بـاوەشـی گـــەڕاوە بـۆ مــــــــــاڵ
خـسـتـیـە لای ئـاگـر گـەرمی کـرد بە حـــاڵ
مامۆستا نەریمانیش، کۆتایی چیرۆکەشیعرەکەی، هەر بەو مەبەستە کۆتایی پێدەهێنێت، کە سپڵە و خراپەکار کە لێرە (مارەکەیە) نرخی بەدکاری و بێ ئەمەکی خۆی وەردەگرێ و تیادەچێت. مەبەستیش وریاکردنەوەی منداڵانە کە بە ئاگابن لە کەسانی چاکە پێنەزان.
بەڵام پێویستە ئاماژەش بەو راستییەش بدەین، کە هەمان چیرۆک، بە هەمان کۆتایی و مەبەست، یەکێکە لە چیرۆکە ئەفسانەییەکانی (ئێزوپ: 620ـ 564 پ. ز) ی یۆنانی بە ناوی (جووتیار و مار) ەوەیە. کەڵە ئەفسانەنووسی فەرەنسیش (جان دی لاڤـۆنتین: 1621ـ 1695) ی لە ئێزوپەوە وەری گرتووە و بە چیرۆکەشیعر دایڕشتووە. ژمارە ( 149 ) یە لە چیرۆکەشیعرەکانی لاڤـۆنتین.
میری شاعیرانی عەرەبیش (ئەحمەد شەوقی : 1868 ـ 1932) کە بە رەسەن کوردە. زۆر سەرسامی چیرۆکەشیعرەکانی (لاڤـۆنتین) بووە و کاری تێکردوون. بەشی هەرە زۆری چیرۆکەشیعرەکانی بۆ منداڵان، لە لاڤـۆنتینەوە وەریگرتوون. بە زمانی عەرەبی بە چیرۆکەشیعرەوە بۆ منداڵانی عەرەبی هۆنیونەتەوە.
تەمەعـکاری
دوو پـشــــیـلـەی جـــووت و رێــــک
هـەســـــتـان و چــــــوونـە جـێـيــەک
بـۆ دزیـــنـی ســـــەلـکـێ پـەنـــــــیـر
کـوتـنـــــە پـیــــــلان و تـەدبـــــــــیـر
وەخــــــتـێ تـەدبــــیـر رێـک خــــــرا
شــــــــوێـن و رێــگــــــــــا دانـــــــرا
چـــــــــوونـە ســــــەری دوو بە دوو
پـەنـــــــیـریـان دەسگـــــــیـر بـــــوو
بـۆ تـەمــــــــــــاع و بـەشـــــــی زۆر
لـێـــیـان بــوو بـە شــــەڕ و شـــــۆڕ
تــــــێـر و پـــــڕ لـە یـەکـیـــــــــان دا
تـاکــــــو هـــــــــێـزیـان لــێ بــــــــڕا
کـــاتـێ تــــەواو مـانــــدوو بــــــوون
شـەرعــیـان بــردە لای مەیـمـــــوون
وتـیـــان ئـەتـکـەیـنـــــــە قــــــــــازی
هــەردووکـــــــــمـان بـکــــــــە رازی
مـەیـمــــوون هـەســـتـا زوو بـە زوو
هـێـنــــــایـە پـێـــــــش تـــــــــەرازوو
پـەنـیـــــــری لـەتــــــــــکـرد بــە دەم
بـەشــــــێ زۆر و بـەشــــــێ کــــــەم
خـستـیـە ئـەم ســەر و ئـەو ســـەری
تـەرازووەکـــــــــەی هـەڵـــــــــــبـڕی
دەســـــتـی کـــــرد بـە کـــــــێـشــانـی
لایــــــــــەک گــــــــرانـی هـــــــــانـی
مـەیـمــــوون قـەپـــــاڵـی لێ گـــــرت
تـا بـە جــــــــارێ کــــــەلـی کـــــــرد
ئـەمـجـا بـچــووک بـوو ســەرکـەوت
ئـــەوەی تـریـشـــــــــــــیـان داکـەوت
لــەم پـاروویـــــەک لـــەو پـــــــاروو
تـا پـەنــــیـری خــــوارد هـەمـــــــوو
پـشــــــیـلـەکــان بـەبــێ بــــــــــــەش
مـانـــــــەوە مــــــــــــات و رووڕەش
خـۆڵاســـــــــەی ئـەم قــســــــــــــانـە
تـەمـاعـــــــــــکـار پـەشــــــــــیـمـانە
ئــەوی بــــــــــەد و نـاڕێـــــــــــــکـە
بـە دڵ نـەفـــــــــرەتـی لـێــــــــــــکـە
بێکەس لە دوو دێڕی کۆتایی ئەم چیرۆکەشیعرەشدا، مەبەستەکەی و پەندوەرگرتنی بە جوانی دیاری کردووە. خۆزگە وشەی (دزی) ی تێدا نەبوایە، چونکە وشەگەلێکی وەک (دزی، درۆی کرد، فێڵێ کرد، کوشتی، هەڵیخەڵەتاند،…) لە ئەدەبی منداڵاندا، بە وشەی نەرێنی دەزانرێن. گەرچی ئەم وشانە رۆژانە لەناو خەڵکیدا بەکاری دەهـێینن و ئاساییە بە لایانەوە.. بەڵام با منداڵان لە منداڵییەوە فێری ئەم وشانە نەبن و پێیان ئاشنا نەبن.
لە چەند دەقێکی ئینگلیزیدا، لە جیاتی وشەی دزی (ده‌ستیان كه‌وت) یا (دۆزیانه‌وه‌) وە، لە بری (دزی) بەکارهێنراون. هەر لە هەندێ دەقی ئینگلیزیدا لە باتی (سەلکێ پەنیر) یش (نانێك) یا (كێكێك) نووسراوە. لە جیاتی بوو به‌ (شه‌ڕیان) (بوو بە هەرایان) یا بوو بە (ناخۆشیان) یا (رێکنەکەوتن) بەکارهێنراون. بەڵام هەمان کۆتایی و مەبەستیان داوە بە دەستەوە. کە ناکۆکی و مشتومڕ و رێنەکەوتن و نەسازان گەمژەییەوە. زیان و پەشیمانی و رووڕەشییان بە دواوەیە. پەشیمانیش بێ سوودە. لایەنی سێیەمیش لەم ناکۆکی و شەڕانە سوود وەردەگرێت.. هەر وەکو چۆن مەیموونەکە کە لایەنی سێیەمە سوودی لە ناکۆکی و رێنەکەوتنی دوو پشیلەکە وەرگرت و سەلکە پەنیرەکەیانی خوارد.
ئەم چیرۆکە یەکێکە لە چیرۆکەکانی ئەفسانەنووسی جیهانی بۆ منداڵان (لاڤـونتین)ە. بەڵام بێکەس بە چیژێکی کوردی و بە شێوازێکی ناسکتر لە لاڤۆنتین دایڕشتووە.

ئایا پێتان وا نییە، کە هەردوو حیزبە دەسەڵاتدارەکەی باشووری کوردستان، وەکو دوو پشیلە دزەکەی سەلکە پەنیرەکەی ئەم چیرۆکەشیعرە نین..؟؟ کە سامانی گەلەکەمانیان دزیون و لەسەر دابەشکردنی مشتومڕ و شەڕ و شۆڕیانە؟ داگیرکەرانی کوردستانیان کردوون بە قازی بە ناوبژیکەری خۆیان! کە ( تورکیا و ئیران و عێراق) ن، ئەوان سەلکە پەنیرە دزراوەکەیان دەخۆن، واتا سامانی دزراوی گەلەکەمان، لە سایەی نۆکەری و خۆدانە پاڵی تورکیا و ئێران و عێراق. سامانی باشووری کوردستان، بە تاڵانی دەبەن و دەیخۆن. رووڕەشیش بۆ هەردوو حیزبە دەسەڵاتدارەکە ماوەتەوە و دەمێنێتەوە.. گوێشیان لە برسێتی و کوێرەوەری و ژیانی سەختی گەلەکەمان نییە.
شوان و مەڕەکانی
شـوان:
مـەڕەکـــــــانـم چــــەنـد جـــــــــوانـن
چـەنـد بـە کـەڵـک و بـەسـەزمــــانـن
بـــڕۆن.. بـــڕۆن.. بـۆ ئـــەو لایـــــە
زۆر لـــــەوەڕی چــــــاکـی تـیـــــایـە
مـەڕوکـان:
لــوورەی گــورگێ دێـتــە گـوێـمـــان
نـزیـــک کـەوتـۆتــــەوە لـێــــــــمـان
ئـەگـەر تـۆ زوو نـەگــەی پـێـــــمـان
ئـەو بـەدخــــووە دێـتــــە رێــــــمـان
شـوان:
لـە لــوورەی ئـەو هـیــچ مـەتـرســن
ئـەگـــەر لــەو گـــــورگـە ئـەپــرســن
وا رای کــــرد و مــــلـی شــــــــکـان
“بـازە”ی دی، رۆیـی و تـێی تـەقـان
مـەڕەکـان:
بـەهـــــارمـان هـــەر بـۆ بـمــــــێـنـێ
خــودا تـۆمــــــــان لـێ نـەســــــێـنـێ
لـە چـــاکـەی تـۆ هــەر دەرنـاچــــیـن
هـەتـــا مــــردن گـــــەردن کـەچــــین
شـوان:
تـاریـــکی داهـــــات و شـــــــــــــەوە
جـا نـۆرەی دۆشـین و خـــــــــــــەوە
ئـەوا ئـەمـڕۆشـــــمـان تـێـــــــپـەڕان
بـچـیـــــــنـەوە بـۆ دێـکـەمــــــــــــان
ئەم ئۆپەریتەشیعرەی فایق بێکەس بۆ منداڵانی قۆناغی باخچەی منداڵان و بو قۆناغی سەرەتاییش لەبارە، ئۆپەرێتێکی کورت و سووک و ئاسانە. منداڵانی کوردمان دەتوانن بە ئاسانی لەبەری بکەن. دەشتوان بە کۆمەڵ ئەم ئۆپەرێتە بکەن بە یارییەکی خۆش. گورگ هێمایە بۆ هاری و زورداری و چاوچنۆکی.. یا مەبەست لە گورگ، دەسەڵاتی زۆردار و ستەمکارە. مەڕيش هێمایە بۆ گەلێکی ژێردەستەی بێ دەسەڵات. کە لەلایەن دەسەڵاتداری زۆردار و ستەمکارەوە سەرکوت و دەمکوت دەکرێ و دەچەوسێنرێتەوە.
فایق بێکەس لە پەرتووکی (القراءة المصورة : خوێندنه‌وه‌ی وێنه‌دار) ئەم ئۆپەرێتەی وەرگرتووە. بەڵام بە تام و چێژێکی کوردییەوە، لە زمانی عەرەبییەوە، وەرگیڕاوە بۆ سەر زمانی کوردیمان. هێندە جوانی هۆنیوەتەوە، هەست بەوە ناکرێت کە وەرگێڕاوبێ.

(*) سوودم لەم سەرچاوانە وەرگرتووە:
1- دیـوانی فایـق بێکەس.. محەمەدی مەلا کەریـم.. چاپی دووەم.. سلـێمانی.. 2011
2- بدایات القصة الشعریة في ادب الاطفال وتطورهـا.. دکتورە طاهـرە داخـل طاهـر.
3- چاوپێخـشانێک بە مێـژووی ئەدەبی منـداڵان.. رەزا شـوان.. کەرکـووک.. 2015
4- ئەدەبی منداڵان لە گۆڤاری گەلاوێژ. ئەحمەد سەید عەلی بەرزنجی. سلێمانی 2010

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت