ڕه‌سوڵ بۆسكێنی: به‌یت و حه‌یران له‌ فۆلكۆری كوردی دا.

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

بنكه‌ی ڕۆشنبیری و هونه‌ری له‌ڕانیه،‌ چه‌ند ڕۆژێك له‌مه‌وبه‌ر به‌دیاری كراوی، له‌17-6- 2022 له‌ ئێوا‌ره‌یه‌كی ڕه‌نگاڵه‌ییدا ئاهه‌نگێكی خۆش و پڕسۆزی بۆ (دووه‌مین دیداری به‌یت و حه‌یران) سازكردبوو، به‌شداری ‌چه‌ندین به‌یتبێژ و حه‌یرانبێژی باشوور و ڕۆژهه‌ڵاتی كوردستان ئاهه‌نگه‌كه‌یان جوانتر ڕازانده‌وه‌‌، هه‌رچه‌نده‌ من شاره‌زا و پسپۆڕی بواری هونه‌رنیم، به‌ڵام له‌ژێر ڕۆشنایی فه‌رموده‌و بیروڕای ئه‌و شاره‌زایانه‌ی ده‌رباره‌ی ئه‌م بابه‌ته‌‌ دواون، بۆ گرنگی پێدانی زیاتری بابه‌ته‌كه‌، ده‌مه‌وێت به‌م بۆنه‌یه‌وه‌ هه‌ندێك باری سه‌رنجی خۆم ده‌رببڕم.
دیاره‌ هه‌ڵكه‌وته‌‌ و سروشتی‌ ڕازاوه‌ی كوردستان، ئه‌م نیشتمانه‌ی كردووه‌ به‌مه‌ڵبه‌ندی به‌زم و ئاوازو گۆرانی، له‌هه‌ر ناوچه‌یه‌كی ئه‌م نیشتمانه‌ خۆشه‌ویسته‌ سه‌رنج بده‌ی ئاوازو گۆرانی و به‌یت و حه‌یران ده‌بیسترێت، سروشت و هه‌ڵكه‌وته‌ی هه‌رناوچه‌یه‌ك له‌كوردستان شێوازێكی تایبه‌تی له‌موزیكی كوردستان به‌دیهێناوه‌، كه‌له‌لایه‌ن كه‌سانی نه‌خوێنده‌وار گوتراوه‌و دواتریش له‌ڕێگای چڕینه‌وه‌ له‌نه‌وه‌یه‌ك بۆ ‌نه‌وه‌یه‌كی دیكه‌ گوازراوه‌ته‌وه‌ و له‌ڕابردوویه‌كی زۆر دووره‌وه‌ به‌ئاوازخوێنانی ئه‌مڕۆ گه‌یشتووه‌، ئه‌مانه‌ گه‌نجینه‌یه‌كی به‌نرخن، سه‌ره‌ڕای به‌رزی هونه‌ره‌‌كه‌ وشه‌گه‌لی زۆر ڕه‌سه‌نیان له‌فه‌وتان پاراستووه‌، هه‌رئه‌مه‌ش وای له‌زانای به‌رزی ئه‌ڵمانی (ئۆسكارمان) كردووه‌، به‌سه‌رسامیه‌وه‌ بڵێت: پیاو واقی وڕده‌مێنێ له‌وه‌ كه‌كورده‌كان چۆن توانیویانه‌ پارچه‌ هه‌ڵبه‌سته‌كانیان ده‌ماوده‌م وا باش به‌وردی و باشی بگێڕنه‌وه‌.”
ئه‌گه‌ر له‌ئاوازی كوردیدا به‌یت و حه‌یران و لاوك و لاوژه‌و به‌سته‌و مه‌قام و گۆرانی جۆراوجۆرهه‌بن، ئه‌وا بەشێك لەگۆرانییە كوردییەكان، تایبەتمه‌ندی هەندێ ناوچەیان هه‌یه‌، وه‌ك: له‌هه‌ورامان هۆره‌، سیاوچه‌مانه‌و گۆرانی و ئاوازی لوڕستان و… هتد، لەوێ لەدایك بوون و هەرلەوێش دەگوترێنەوە، سەبارەت بەحەیران و بەیتیش ڕای جۆراوجۆرهەیە، هەندێ كەس پێیان وایە حەیران تایبەتی دەشتی هەولێرەو بەیت لەموكریان لەدایك بووە، هی واش هه‌ن پێیان وایه‌: وڵاتی ڕەسەنی حەیران دزەییاتی و گەردیاتییە، لەوێوە پەڕیوەتەوە بۆ ناوچە شاخاوییەكانی سۆران و موكریان، ئەوێ زیاتر مەڵبەند و سەرچاوەی بەیتی كوردین، نەك حەیران، هه‌ندێكیش ده‌ڵێن: حه‌یران له‌موكریان سه‌ری هه‌ڵداوه‌ و گه‌شه‌ی كردووه‌ و به‌ناوچه‌كانی تردا بڵاوبۆته‌وه‌.
بێگومان ئەو دابەشكردنە ناوچەییە زیاتر له‌ڕوانگه‌ی ئەمڕۆوه‌ به‌پێی جوگرافیای كوردستان سه‌یرده‌كرێ، بەبێ ئاوڕدانەوە لەمێژوو و ڕابردووی ئەم نەتەوەیە، كەسەردەمانێك كورد بەبێ هیچ لەمپەرێكی سیاسی توانیویانە گەرمێن و كوێستان بكەن و شتێك بەناوی سنوورنه‌بووه‌، وەك ئەوەی ئەمڕۆ لەنێوان بەشەكانیداهەیە، هه‌ردوور نه‌ڕۆین سه‌ده‌یه‌ك له‌مه‌وبه‌ر، ئەو خێڵەكوردە كۆچەریانەی زستانان لەدەشتی هەولێر ژیاون، لەوەرزی خێڵ بەرەوژوودا بۆ ناوچەكانی‌ تری ڕۆژهەڵاتی كوردستان هەڵكشاون و‌ له‌وه‌رزی دواتر گه‌ڕاونه‌ته‌وه‌ گه‌رمیان و پێ ده‌شته‌كان، به‌مه‌ش دەشتی هەولێر و موكریان و گه‌رمیان و كوێستان تێكه‌ڵ به‌یه‌ك ده‌بوون، كه‌نه‌ته‌وه‌ هه‌ر یه‌ك نه‌ته‌وه‌ و داب و نه‌ریت و كه‌لتوور، یه‌ك داب و نه‌ریته‌، به‌سانایی له‌یه‌كیان وه‌رده‌گرت.
بەوپێیە، ئەگەر ئەمڕۆ، ناوچە جۆراوجۆرەكانی كوردستان هەر كامە و لەڕووی كۆمەڵێك دابونەریتەوە لێك جیاوازن، ئەوە هۆكاری ئەو سنوورە دەستكردانەیە، ئەگینا لانیكەم لەداهێنان و بنەما كولتوورییەكاندا، دەگەڕێنەوە سەر یەك بنەماو بنچینە و هەمووان لەدروستكردنی ئەو شتەدا، كەناوی لێ دەنرێ فۆلكلۆر و كەلەپووری كوردەواری، دەستیان هەبووە، چونكە سەردەمانی پێش دابەشبوونی كوردستان، خەڵكی ئەو ناوچە لێكدابڕاوانەی ئێستا، بەبێ كۆسپ و لەمپەر هاموشۆی یەكتریان كردووە.
ئه‌ده‌ب و هونه‌رو ئاوازی كوردستان، مێژووی سه‌رچاوه‌كه‌ی دێرینه‌ و بۆ سه‌رده‌مێكی دوورده‌گه‌ڕێته‌وه‌، پێویسته‌ شاره‌زا و پسپۆڕانی ئه‌م بواره‌ توێژینه‌وه‌ی وردی له‌سه‌ربكه‌ن و لایه‌نه‌ شاراوه‌كانی بدۆزنه‌وه‌ و بۆمان ڕوون بكه‌نه‌وه‌، ئه‌گینا هه‌ركه‌س له‌به‌رخۆیه‌وه‌ تایبه‌تمه‌ندی هه‌ریه‌ك له‌به‌یت و حه‌یران و لاوژه‌ و مه‌قام و لایه‌نه‌كانی تر بۆ ناوچه‌كه‌ی خۆی بگێڕێته‌وه‌، بۆ خۆمان هونه‌ری نه‌ته‌وه‌ی خۆمان ده‌شێوێنین و ئه‌وه‌ی دوژمن پێی نه‌كراوه‌ تێكی بدات، خۆمان تێكی ده‌ده‌‌ین، به‌گێڕانه‌وه‌ی سه‌رچاوه‌ی هه‌ریه‌ك له‌م ستران و ئاوازانه‌ بێ لێكۆڵینه‌وه‌ زیان به‌هونه‌ره‌كه‌مان ده‌گه‌یه‌نین، كێ ئه‌و زانیاریه‌ی پێداون، كه‌حه‌یران سه‌رچاوه‌كه‌ی ده‌شتی هه‌ولێر و به‌یت سه‌رچاوه‌كه‌ی موكریانه‌، ئه‌گه‌ر له‌م بابه‌ته‌ وردبینه‌وه‌ زۆر ئاڵۆز و ماندووكه‌ره‌، ته‌نیا توێژینه‌وه‌ ئه‌مه‌مان بۆ ساغ ده‌كاته‌وه‌، بنه‌ما و سه‌رچاوه‌ی ئه‌و ئاوازانه‌ چۆن و له‌كوێ سه‌ریهه‌ڵداوه‌، بۆ وێنه‌ ده‌ڤه‌ری ڕاپه‌ڕین یان هه‌رێمی (بیتوێن و پشده‌ر)، هه‌رچه‌نده‌ واباوه‌ سه‌ربه‌ موكریانی گه‌وره‌یه‌‌ و به‌(موكریانی چكۆڵه)‌ی ناوده‌به‌ن، به‌ڵام باواش بێت، ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌ خۆی به‌شێكی هه‌ره‌ گرنگی كورده‌واریه‌، له‌باری كه‌له‌پوور و فۆلكلۆره‌وه‌ ئێجگار ده‌وڵه‌مه‌نده‌،‌ به‌داخه‌وه‌ تا ئێستا به‌وجۆره‌ی شایانی بووه‌ لێی نه‌كۆڵراوه‌ته‌وه‌ و وه‌ك پێویست ئاوڕی لێنه‌دراوه‌ته‌وه‌ و نه‌ناسراوه‌، ئه‌گینا زۆربه‌ی به‌یته‌ كوردییه‌كانی وه‌ك: (به‌یتی قه‌روگوڵه‌زه‌ر، به‌یتی كاكه‌ میروكاكه‌ شێخ، به‌یتی شێخ فه‌رخ و خاتوون ئه‌ستی، به‌یتی خوڕشیدی خاوه‌ر)، ته‌نانه‌ت به‌یتی ئاسۆسی كه‌سه‌ید عه‌لی سه‌رده‌شتی دانه‌ره‌كه‌یه‌تی شوێن و جێگا و كه‌ره‌سته‌ی هه‌رێمی بیتوێنه‌، هه‌روه‌ها به‌یته‌كانی (باپیر ئاغای مه‌نگوڕ، ئاوڕه‌حمان پاشای بابان، شاییه‌ ئه‌جندان، به‌یتی پیوازان، نازوخدر، شاییه‌ دۆڵه‌بیه‌، ڕاوێ پاشای، به‌یتێ داران، به‌یتێ كیسه‌ڵی و زۆری تریش)، هه‌موویان تایبه‌ت به‌م ناوچه‌یه‌ن و عه‌لی به‌رده‌شانی له‌ئاهه‌نگی خۆش و که‌ش و ڕیتمی تایبه‌ت به‌خۆی وتوونی و دواتر كه‌وتوونه‌ سه‌رزاران و به‌زۆر ناوچه‌ی كوردستاندا بڵاوبوونه‌وه‌، ئه‌گینا سه‌رچاوه‌كه‌یان له‌م ده‌ڤه‌ره‌ هه‌ڵقڵیوه‌، له‌راستیدا ئه‌مانه‌ هه‌موویان به‌شێكن‌ له‌مێژوو و فه‌رهه‌نگی ئه‌م ناوچه‌یه ‌و باسی دابونه‌ریتی كۆنی ئاهه‌نگی خۆشی و ڕووداوی كاره‌ستبارده‌كه‌ن، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ناخوازم كه‌س به‌م شێوه‌یه‌ بدوێ، ته‌نیا ئه‌وه‌ی مه‌به‌ستمه‌ به‌ساغ كردنه‌وه‌ی فۆلكلۆروهونه‌رو ئاوازوگۆرانی نه‌ته‌وه‌كه‌مان سوودی زۆر به‌فه‌رهه‌نگی نه‌ته‌وه‌كه‌مان ده‌گه‌یه‌نین.

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت