سیاسی

پشکۆ ئەمین: رۆژی 14 مای هەڵبژاردنی تورکیا.

Avatar photo

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت

پاش سەد ساڵ لەدروستبوونی کۆماری تورکیادا لەسەر نەریتی کەمالیستیەت، وا لەم بیست ساڵەی کوتای سەد ساڵەدا،کۆماری تورکیا لەژیردەسەڵاتی پارتێکی ئیسلامیدا یە بەناوی پارتی دادو گەشەپێدان و سیاسەتمەداریکی ئیسلامی، بەناوی رەجەب تەیب ئەردوگان ،بەڕێوەی دەبات کە دەیەویت مۆرکە عیلمانیەکەی لێبسڕێتەوە.
ئەردوگان دەسەڵاتی بەریوەبردنی تورکیای لەپەرلەمانیەوە گۆری بۆ سەرۆکایەتی و هەموو دەسەڵاتەکانی لەدەستی خۆیدا وەک سەرۆک کۆمار کۆکردەوە، گەندەڵی و دزیەکی زۆرو خزم خزمێنەو دەسەڵاتی کورو زاواو کەس و ئەندامانی حیزبەکەی، تورکیایان بەرەو وێرانەبرد.
ئیستا تەنها 10 رۆژی ماوە بۆ هەڵبژاردنەکان، کە بریارە لە 14ی ئایاردا بکریت، بەپێی زوربەی ڕاپرسییەکان، سەرکەوتن بۆ ڕەجەب ئەردۆگان سەرۆکی ئێستای تورکیا کە ساڵی داهاتوو 20 ساڵەی دەست بەکاربوونی دەبێت بەدیناکرێت، لە هەڵبژاردنی سەرۆک کۆماریدا، بەڵکوو سەرکەوتن بۆ کەمال کلیچدارئۆغڵوی تەمەنی74 ساڵە، کاندیدی هاوبەشی شەش پارتی ئۆپۆزسیۆنە لە دژی ڕەجەب ئەردۆغانی ئێستای تورکیا دەبێت.
کێشەکە لەوە دایە کە ئەردوگان نایەوێت پاش دۆڕاندنی هەروا بە دیموکراسیانەو بە ئاشتیانە دەستبەرداری دەسەڵات ببێت، هەموو کارێک دەکات تا دەسەڵات لە دەستی خۆیدا بهێڵێتەوە، ئەوەتا ئەردوگان لە پڕۆ پاگەندەی هەڵبژاردندا هەڕەشە دەکات لە تەسلیم کردنی ئاشتیانەی دەسەڵات و هەوڵی بەلاڕیدا بردنی دەنگدەران دەدات،
لەکۆبونەوەیەکدا لەبنکەیەکی سەربازی دەڵێت،کڵچدار ئۆغلوو دەیەوێت تورکیا تەسلیم بەهاوڕی تیرۆرستەکانی بکات، ئێمە رێگە بەمە نادەین هەرگیز نیشتیمانەکەمان تەسلیم بەوانە ناکەین کە لەگەڵ تێرۆرستان کۆ دەبنەوە.
محەمەد، شێکار و رۆژنامەنووس لە وتارێکدا لە ڕۆژنامەی یەنی شەفەقی تورکیدا دەڵێت: ئەم هەڵبژاردنانە لەنێوان ئەوانەدایە کە دەڵێن نیشتمان و ئەوانەی دەڵێن پەتاتە و پیاز، لەنێوان ئەوانەی لەبەردەم تانکەکاندا وەستاون و ئەوانەی بە دزییەوە بەناو تانکەکاندا دەڕۆن، لەنێوان ئەوانەیە کە بە تیرۆریستی ناو زیندان (تاوانبارن) و ئەوانەی پێیان دەڵێن زیندانی.
لە نێوان ئەوانەی ڕازین بە ئۆپەراسیۆنە سنوورییەکان و ئەوانەی دژایەتیان دەکەن، لە نێوان ئەوانەی دەیانەوێت بەرەو پێشەوە بچن و ئەوانەی دەیانەوێت بگەڕێنەوە!
بەرە نیشتیمانیەکە ئەوانەن کە پارێزگاری لەیەک پارچەی نیشتیمان دەکەن و دەیپارێزن و ناهێڵن تەسلیم بە تیرۆرستانی پێ کەکەو یەپەگە بکرێت، ئەم وتارەی شێکار رۆژنامەنوسی ئەکەپەیی بۆنی خوێن لێدێت.
بۆیە مانەوەی ئەردۆگان لە دەسەڵات و سەرۆک کۆماریی تورکیادا وەک تائێستا، واتە مانای دەسەڵاتی زیاترو تاکرەوی زیاترو گەندەڵی زیاتر و سەرکەوتکردنی زیاتر و نەهێشتنی ئەو کەمە بەناو دیموکراسیەتەی کە لە تورکیادا ماوەو لەناوبردنی هەموو ئازادیەکان و دژایەتی زیاتری کورد.
دۆراندنی ئەردوگان، واتە هاتنە سەرکاری ئۆپۆزسێۆن و دادگای کردنی حوکمەتەکەی ئەردوگان و لەناو چوونی دەسەڵاتی ئاکەپەی ئیسلامی لە رووی سیاسی و سەربازی و دادگاوە، واتە هەڵوەشاندنەوەی ئەوەی لە 20 ساڵدا ئەردوگان و مەهەپەی فاشی باخچەلی دژە کورد بنایاتیان ناوە.
لەگەڵ ئەمانەشدا مانای لە ناوبردن یان بێهێزکردنی ئۆپزسێۆنی سوری (قاعیدەو جەبهەت شامی دژە کورد )و ئیخوان موسلمین لەناو چەکەدا،
هاتنە سەرکاری ئۆپۆزسێۆن وەک دەوترێت، واتە گۆڕینی دەسەڵات و هەوڵدان بۆ سەروەری یاساو پێوەرە دیموکراسیەکان و هەنگاونان بۆ چارەسەر کردنی هەندێک لە مافەکانی کورد وئازادکردنی پەرلەمەنتار و گیراوە سیاسیەکانی کوردو کشانەوەی سوپاکەیان لەرۆژ ئاواو لە خواروی کوردستانیش کە ئەمە خواستی هەموو کوردپەروەرێکە.
بۆیە هادەپ(پارتی دیموکراتی گەلان) لەم هەڵبژاردنەدا لەپێناو رۆشتنی ئەردوگان و باخچەلیدا دەنگ بەکەمال کڵچدار ئۆغڵو دەدات،کە رەنگبێت بۆ باکوری کوردستان، ماوەیەک ئاشتی و ئارامی بهێنێتە ئاراوە، لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا پێدەچێت کە ئاژاوەو نائارمی و راونان و یەکتر کووشتن لەناوتورک خۆیاندا رووبدات، بۆیە کەمتر دەیان پەرژێتە سەر کورد.
دەسەلات و ڕژێمە نادیموکراتیەکەی ئەردۆغان زیانێکی زۆری گەیاند بە کورد و عەلمانییەکان و لایەنگرانی گولەن لەتورکیادا! بە تایەبتی لە پاش ئەوەی کە داوای لە کورد دەکرد کە هەندێک کاری بۆ جێبەجێ بکەن و،کورد بەوە رازی نەبوو، بۆیە دوورکەوتەوەو لەئاشتی!
حکومەت بەشێوەیەکی نایاسایی و نادیموکراسیانەو بەتۆمەتی تیرۆر زوربەی سەرۆکی شارەوانیە کوردەکانی باکوری کوردستان کەبە زۆرینەی دەنگ هەڵبژێرابوون کارەکانیان بە دیموکرسیانە بەڕێوەدەبرد دەرکردو، لە شوێنیان کەسایەتیەکی تری سەر بە پارتەکەی خۆی، واتە خۆفرۆشێک یان نۆکەرێکی تورکی لەشوێنیان لەژێرناوی قەیومدا دادەنا.
پارێزبەندی لە پەرلەمەنتارە کوردەکان دەسەندەوەو بەتۆمەتی پشتگیری لە تێرۆرواتە پیکەکە دەستگیر دەکران و ڕەوانەی زیندانی دەکردن،
سەلاحەدین دەمیرتاش بەرپرسی پێشووی پارتی دیموکراتی گەلان کە 7 ساڵە لەزیندانی ئەدیرنەیە دوێنێ لەتویتێکدا دەستی خستە سەر قۆناغی دەستپێکردنی گفتوگۆی ئاشتی لەساڵی 2015 لەگەڵ کورد، دەمیرتاش وتی لە هەڵبژاردنی حوزەیرانی ساڵی 2015 دا، هەموو هەوڵی ئەردغان ئەوە بوو، کە ببێتە سەرۆک کۆمار.
دەمیرتاش دەڵێت، دوای گفتوگۆی ئاشتی ئەردۆگان ویستی بەر لە هەڵبژاردن بەیاننامەیەک لەلایەن ئۆجەلانەوە دەربکرێت کەتیایدا داوا بکات کە پێکەکە خۆیان تەسلیم بکەن، واز لەخەباتی چەکداری بهێنین، تا ئەم بابەتە بکاتە ریکلام و پڕۆپاگەندەی هەڵبژاردن بە سودو قازانجی خۆی،تا 400 کورسی پەرلەمان بەدەستبهێنێت و دەستوور بەئارەزوی خۆی بگۆڕێت و خۆی بکاتە سەرۆک کۆمار، دەمیرتاش دەڵێت، ئەردۆغان کاتێک زانی ئەوەی دەیەوێت ئێمە بۆی ناکەین و ڕێگە نادەین ئەو هەتا هەتایە ببێتەسەرۆک کۆمار، ڕێککەوتنی دۆڵمە باخچە و گفتوگۆکانی ڕەتکردەوە، چوونکە ئەوەی دەیویست، بەدەستی نەهێنا، بۆیە دەستی کرد بەبانگەشەی، کێشەو قەیرانی کورد لەتورکیادا بوونی نییە، هەروەها ئینکاری کردنی ڕێککەوتنی دۆڵمە باخچە،کە هەموو وردەکارییەکانی دەزانێ و چاوپۆشی لەو شاندە ژیرانەیە کرد،کەخۆی داوای لێکردبوون، کە بەشداری لە شاندی رێکەوتندابکەن و،واژۆیان لەسەر رێکەوتنەکە کردبوو، پاشان کەوتە گرتن و زیندانی کردنی پەرلەمەنتارو ئەندام و لایەنگرانی هادەپ، هەوڵدان بۆ داخستنی پارتی گەلانی دیموکرات (هادەپ)
عەلمانیەکانیش لەلایەن ئەردۆگان و ڕژێم تورکیاوە سەرکوت کران و دەستگیر کران، رۆژنامەنووسان و نووسەران پارێزەران و قوتابیان و پارێزەرانی مافی مرۆڤ و ژن و پیاوان و هونەرمەندان، دەستگیرکران و رێگەیان پێنەدرا کە کارەکانیان بکەن.
ئازادیەکان بەر تەسک کرانەوەو نەهێڵران، زۆرێک لە ڕۆژنامە نووسان، وەک ڕۆژنامە نووسەکانی سۆزجوو جمهوریەت و گوندەم و ئەوانیتر هەرچی رەخنەگر بووبێت دەستگیرکران، دەیان رۆژنامەو، تیڤییان داخران، یا بە پارە کڕران و درانە دەستخەڵکانی نزیکی ئەردوگان و سەر بە ئاکەپە، تەنها بەهۆی ڕەخنەگرتنیان و ناڕەزای دەربڕین لە نادیموکراسیەت و بەڕێوەبردنی وڵات خرانە کوونجی زیندان. ژمارەی ئەوانەی لەکونجی زینداندان تەنها لەسەر رەخنەگرتن لەئەردوگان لە هەزاران تیپەریوە.
کشانەوە لەپارێزگاری کردن لەمافی ژن و کشانەوە لەکۆنگرەی ئەستەمبوڵ، ئەوانەی لە هەمووان زیاتر چەوسێنرانەوەو زەبریان بەرکەوت، شوێنکەوتووان و گوڵەنیەکان بوون، ئەمانە زۆرترین باجیاندا، لە کاتێکدا کە لە قۆناغی یەکەمی پارتی دادو گەشەپێدان تا سەرەتای ساڵی 2010، فەتحوڵڵە گوڵەن بە هەموو شێوەیەک پشتگیرو پاڵپشتی ئەردوگان بوو.
پشتیوانی خۆی بۆ ئاراستەکانی حکومەتی دیموکراسی پێشکەش کرد، بەشێوەیەک پاڵپشتی ئەردوگان وحوکمەتەکەی بوون وەک دەوڵەتێک لەناو دەوڵەتێکیتردا بوو ،بۆیە پاش ئەوەی ئەردۆغان کەوتە پاوانخوازی و گەندەڵی کردنێکی زۆر دەرکەوتنی گەندەڵی ودزیەکان، بۆ داپۆشین وشاردنەوەی گەندەڵی و خۆ رزگارکردن لەگوڵەنیەکان کە لێیان دەترسا، کودەتای 2016 رێکخست و،کودەتای بەسەرداساخ کردەوەو بە تۆمەتی کودەتاو گەندەڵی،کەوتە پەلاماردانو گرتنی دۆست وئەندام ولایەنگرانی گوڵەن، گوایە ئەوان لەپشت ئەو هەموو گەندەڵیانەوەن کە کراوە، نەک ئەردوگان و ئاکەپەو دارودەستەکەی و حیزبەکەی، کەوتە گرتن و ڕاونان و زیندانی کردنێکی بەرفراوان،بە پێی دادگاو یاسا بەتۆمەتی تێرۆر، بە هەزاران حاکم و پارێزەرو جەنراڵی ناوسوپا وخانشینی لێگرتن وپۆلیس و مامۆستاو مزگەوت و هەرچی هەبوو دەستگیری کردن و لەژێرناوی تیرۆردا برانە زیندان و خانەنشینی کردن، هەتا ئێستاش لە دەستگیر کردنیان هەر بەردەوامە.
جگە لەمانە ئەردوگان بەهۆی نەخۆشی خۆ بەزلزانینەوە پەلاماری وڵاتانیدا و دەستی کرد بە شەر فرۆشتن بەکوردو بە وڵاتانی دراوسێ و ناوچەکەو دنیا لەباتی هەموو دنیا دۆست وسفر دووژمنەکەی ئەحمەد داود ئۆغڵو و پێرەوبکات ئەم پێچەوانەکەی کرد، بۆیە هەموو ئەم کارە نادیموکراسی ونەڕەوایانەی ئەردوگان و تورکیای بەرەو هەڵاوسان و دارمانی ئابوری ولیرەی تورکی برد، تا نەتوانرا ئەو هەڵاوسانەی تووشی تورکیا هاتبوو چارەسەر بکرێت.
قەیران بەدوای قەیراندا لە تورکیا سەری هەڵدەدا، لیرەی تورکی رۆژانە دادەبەزی، بێکاری و هەڵاوسان وبرسیەتی تەنگی بە خەڵک هەڵچنیوە:
* تورکیا لەوڵاتێکی تاقانەی ئیسلامی دیموکراسەوە کە ئەوروپا بە نموونە دەیانهێنایەوە ئەمرۆ لە ناو ناتۆدابە نادیموکراسیترین وڵات دەژمێردرێت و بە هاوبەشێکی نالەباری ناو ناتۆ دادەنرێت کە هۆی گرژی و ئالۆزیەکی زۆرە بۆ ناتۆو هۆی دەیان گرژی و ئالۆزیە.
* شەڕوو هەڕەشەو ئاژاوەکانی دژی یونانی هاوپەیمانی ناتۆی.
* سیاسەتی تورکیا بەرامبەر بە کورد چ لەخواروی کوردستان چ لەرۆژ ئاوادا، لە کاتێکدا کە کورد لە هەردوو پارچەکەدا هاوپەیمانی ناتۆو وڵاتانی ئەوروپی و ئەمریکان لە شەری دژ بە داعشدا دەوریان هەبووە.
* لە ساڵی 2019 دا ئەردۆگان لەگەڵ سەرۆک ماکرۆندا تێکیداو گرژی و ئاڵۆزی لەنێوانیاندا روویدا.
* تورکیا لەسایەی ئەردوگاندا مەرج دادەنێت بۆ بەئەندام بوونی سوئیدو فینلاند بۆ هاتنە ناوەوەیان بۆ ناو ناتۆ، لە کاتێکدا ناتۆ دەڵێت دەرگامان کراوەیە بۆهاتنە ناوەوەی وڵاتان و گەورە بوونی هاوپەیمانیەتیەکەمان.
* بەستنی هاوپەیمانیەتی لەگەڵ رووسیاو ئێراندا کە بە دژە ناتۆو ئەوروپا و ئەمریکا دادەنرێن وناسراون.
* کرینی دژە مووشەکی ئیس 400 رووسی کە ناتۆ دژایەتی دەکات.
* جگە لەبەکارهینان و کردنەوەی دەروازەکەی بۆ هاتنی هەزاران پەنا هێندە بۆ ئەوروپا، ئەمە رقی وڵاتانی ئەوروپای دژی تورکیا زیادکرد.
* بوومەلەرزەکەی شوباتی ئەمساڵیش رۆڵێکی گرنگ دەبینێت لەم هەڵبژاردنەدا کە بەفەرمی دەوترێت 50 هەزارکەس گیانیان لە دەستداوەو دووملیون کەسیش بێ ماڵ و حاڵ بوون، کە بەشێکی زۆر لە زیان لێکەوتووان پێیانوایە بەهۆی سیستەمی گەندەڵیەوە کە ڕێگەی بە دروستکردنی بیناسازی بە شێوەیەکی خراپ داوەو دەدات، وڵات شکستی هێناوەلە ئاگاداری کردنو پشکنینودروستکردنی باڵەخانە بێ مۆڵەتەکاندا وەڵامدانەوەی دوای بوومەلەرزە کەپڕ بوو لەسکانداڵ،هەرلە وەڵامدانەوەی ئامادەنەبوونی حکومەت بۆ کارەساتەکان نیشان دەدات، بۆ نمونە مانگی سووری تورکیا بۆ ماوەی سێ ڕۆژ چادرەکانی لە کۆگاکانی خۆیدا هەڵگرت و دواتر بە ڕێکخراوێکی خێرخوازی فرۆشتەوە. ئەمە جگە لە بەرێوەبردنی دوای بوومەلەرزەکە بە شێوەیەکی گوونجاو نەبوەو بەخێرای نەهاتوون بەتەنگیانەوە،لەژێربەفرو سەرماداهێڵراونەوە و فریای کەس وکاری ژێردارو پەردووی خانووە رووخاوەکانیان نەکوتوون تا رزگاریان بکەن وبەشیکیان لەسەرمادا رەق بوونەتەوە.
ئەمانە کۆمەڵێک هۆن کە دەسەڵاتی ئەردوگانی لەبەرچاوی ئەوروپاو خەڵکی تورکیاش خستوە، وەک کورە نازادارەکەی جاران نەماوە لایان، تا هاوکاری بکەن لە قەیران و کێشەکانیدا، میلەتی تورکیاش بە دەست قەیران وبرسیەتی و بێکاری و گەندەڵیەکی زۆرەوە دەناڵێنێت. بۆیە ئەردوگان و دەسەڵاتەکەی ناتوانێت بەدرۆو دەلەسەی ئەمە دەکەم و ئەوە دەکەم خۆی رزگار بکات لەم ماوەکەمەدا،راپرسیەکانیش ئەم راستیە دەسەلەمێنین کە ئەردوگان دۆڕاوی هەڵبژاردنەکەی 10 رۆژیترە.

Avatar photo

ئەرک نەبێت، کلیک بکەرە سەر سمبولی فەیسبووک، ئەم بابەتە بنێرە سەر بەشەکەت